ورم پا نشانه چیست؟ علت و درمان + ورم پا در بیماری های مختلف

ورم پا یعنی بیمار احساس می‌کند سایز پا نسبت به قبل افزایش پیدا کرده است که به علت تجمع مایعات اضافی در بافت پا می باشد. 

دلیل این اتفاق می تواند یک بیماری ساده یا برعکس یک بیماری پیچیده و جدی تر باشد. ادم محیطی یا تورم در دست و اندام های تحتانی مانند پاها طبق تحقیقات با سن بالاتر، جنس مونث، چاقی، دیابت، فشار خون بالا، درد، سطوح فعالیت پایین و محدودیت‌های حرکتی مرتبط بود.

در ادامه به عواملی که می توانند باعث ورم پا شوند اشاره خواهیم کرد. 

علت ورم پا

این نشانه و بیماری می تواند علت های متفاوتی داشته باشد و در بیماری های مختلفی بروز کند. از جمله مشکلات و عواملی که می توانند باعث ورم پا شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بارداری و حاملگی

• نارسایی کلیه و احتباس ادرار و مایعات

• افزایش سن و ورم پا در سالمندان

• نارسایی قلب و افزایش فشار ریه

• نارسایی کبد و افزایش حجم مایعات بدن

• روماتیسم

• کم‌ کاری تیروئید

• چاقی

• بیماری‌ های مفصلی- عضلانی

کیست پاره‌ شده پشت زانو، آسیب حاد عضلات و ایجاد لخته خون در خارج از رگ ها

• آسیب دیدگی پاها

• عوارض دارویی

 برخی داروها باعث افزایش نفوذپذیری جدار عروق و ورم می‌شوند. برخی از این داروها شامل: آملودیپین (داروی ضد فشار خون)- کورتون- برخی مسکن‌ ها (NSAID) داروهای هورمونی (استروژن/ پروژسترون)- برخی داروهای دیابت- داروهای ضد تشنج- ضد افسردگی‌ ها.

• مشکلات عروقی پا مانند نارسایی وریدها و واریس

• نشستن طولانی

• اختلالات لنف در بافت پا

• اختلالات هورمونی به خصوص حوالی دوران قاعدگی

• مصرف بیش از حد نمک

• لخته در عروق عمقی پا (DVT)

• واکنش افزایش حساسیتی و ورم بافت و مخاط

• سلولیت و عفونت

بعد از بررسی علت هایی که می توانند باعث ورم پا شوند در ادامه به بررسی شایع ترین و مهم ترین عوامل می پردازیم و به طور کامل آن ها را توضیح خواهیم داد.

ورم پا در بارداری

یکی از مشکلاتی که زنان در زمان بارداری با آن رو به رو می شوند، ورم پا است. البته ورم علاوه بر پاها و مچ پا، گاهی اوقات در دوران حاملگی در دست ها هم دیده می شود. لازم به ذکر است که این اختلال نباید با واریس بارداری یکسان در نظر گرفته شود.

علت این اتفاق می تواند عوامل زیر باشد:

۱- فشار رحم

در دوران حاملگی به دلیل سنگین و بزرگ شدن رحم فشار زیادی به ناحیه لگن وارد می شود. بنابراین گردش خون از سمت پا به قلب کاهش می یابد و باعث ورم پا می شود.

۲- تغییرات هورمونی

هورمون های دوران بارداری باعث گشاد شدن و نفوذ پذیری بیشتر رگ های خونی مادر می شوند و در نتیجه مایعات در بافت ها جمع می شوند.

۳- افزایش حجم خون

در این دوران به دلیل وجود و رشد جنین، حجم خون مادر افزایش پیدا می کند و تجمع مایع به خصوص در پاها اتفاق می افتد.

کاهش ورم پا در بارداری

با انجام راهکارهای زیر می توانید ورم پا را در دوران حاملگی کاهش دهید:

• کاهش مصرف سدیم

از خوردن زیاد نمک و غذاهای شور پرهیز کنید.

• استراحت کافی

از نشستن یا ایستادن طولانی مدت خودداری کنید و هر چند ساعت یک بار پاهای خود را به کمک بالش یا دیوار بالا ببرید. سعی کنید استراحت و خواب منظم و کافی نیز داشته باشید.

• مصرف آب و مایعات کافی

سعی کنید در طول روز مایعات و به خصوص ‌آب کافی بنوشید.

• ماساژ پا

به آرامی و با ملایمت پاهای خود را ماساژ دهید تا جریان خون در پاها بهبود و ورم کمتر شود.

• ورزش و فعالیت های سبک

پیاده روی کوتاه مدت، شنای سبک یا نرمش های مخصوص دوران بارداری بسیار مفید هستند.

• حمام و دوش آب سرد

حمام با آب سرد یا گذاشتن پاها برای چند دقیقه در آب سرد می تواند به کاهش ورم پا کمک کند.

آیا ورم پا در دوران بارداری خطرناک است؟

همان طور که گفتیم ورم پا در این دوران طبیعی می باشد و با انجام راهکارهایی که ارائه دادیم می توانید آن را کاهش و بهبود دهید. 

اما گاهی ورم پا ممکن است به علت یک بیماری جدی تر مثل پره اکلامپسی یا مسمومیت دوران بارداری ایجاد شود. این بیماری برای مادر و جنین هر دو خطرناک است و در این صورت اگر علاوه بر ورم پا نشانه های زیر را هم داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید.

- تنگی نفس

- احساس درد در بالای شکم و سمت راست

- افزایش وزن و تورم ناگهانی در دست و صورت

- استفراغ و تهوع

- سردرد شدید

- تاری دید

- کم شدن ادرار

- قرمز یا گرم شدن قسمت ورم کرده

ورم پا در سالمندان

سالمندان زیادی با مشکل ورم پا مواجه هستند که می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد.

علت ورم پا در سالمندان

عمده ترین دلایلی که باعث این بیماری در سالمندان می شود عبارتند از:

• بیماری و نارسایی قلبی

با افزایش سن، توانایی و قدرت قلب کمتر می شود و ممکن است دیگر نتواند به اندازه کافی خون را پمپاژ کند. این کار باعث جمع شدن خون در رگ های پا و ایجاد ورم می شود.

• بیماری کبدی

یکی از وظایف مهم کبد تنظیم مایعات بدن است. هر گونه مشکل یا بیماری کبدی می تواند باعث تجمع این مایعات در بافت ها شود.

• بیماری کلیوی

کلیه مواد زائد و اضافی را از بدن دفع می کند و هنگامی که قادر به انجام این کار نباشد، مواد و مایعات اضافی دفع نشده و در بدن جمع می شوند. در ادامه همین مطلب در مورد ارتباط ورم پا و کلیه به طور کامل توضیح داده ایم.

• مشکلات رگ ها

بیماری هایی مانند واریس یا تشکیل لخته خون می توانند از دیگر دلایل ورم پا باشند.

• آسیب دیدگی پاها

ضربه یا وجود یک آسیب در مچ پا یا پا می تواند باعث ورم شود. مخصوصا در دوران سالمندی که امکان کنترل کمتری در هنگام حرکت وجود دارد و بسیاری از افراد مسن دچار ضربه های متعددی به پا می شوند.

• داروها

مصرف بعضی از داروها هم می توانند عامل به وجود آورنده این مشکل باشند. می توانید در مورد عوارض احتمالی بعضی از داروها با پزشک خود مشورت کنید.

دلیل ورم پا در سالمندان باید ابتدا شناسایی و تشخیص داده شود و سپس درمان مورد نظر ارائه گردد. هر چند داشتن رژیم غذایی سالم، استفاده کم از نمک، ورزش و فعالیت سبک و استفاده از جوراب واریس زیر نظر پزشک، اجتناب از ایستادن و نشستن طولانی مدت و بالا نگه داشتن پاها به مدت چند بار در روز اقدامات بسیار موثری برای پیشگیری و بهبودی ورم پا در سالمندان می باشند.

ورم پا و کلیه

همان طور که قبلا اشاره کردیم ورم پا می تواند با نارسایی های کلیوی نیز ارتباط داشته باشد.

کلیه ها آب و مواد اضافی بدن را به صورت ادرار دفع می کنند. وقتی عملکرد آن ها دچار اشکال و اختلال شود این مایعات و مواد به اندازه کافی از بدن دفع و خارج نمی شوند و در نتیجه در بافت های بدن مثل پاها جمع شده و باعث ورم پا می شوند.

پزشک برای این که تشخیص دهد علت ورم پا، مشکلات کلیوی است، آزمایشات و بررسی هایی مانند: آزمایش خون و ادرار، سونوگرافی کلیه ها و در برخی موارد نمونه برداری از کلیه (بیوپسی) را انجام خواهد داد.

علائم دیگری که ناشی از مشکلات کلیوی هستند و می توانند همراه با ورم پا اتفاق بیفتند:

- بی اشتهایی

- خستگی زیاد

- استفراغ و تهوع

- تغییر رنگ ادرار

- درد در کمر

- دیدن خون در ادرار

مسلما برای درمان ورم پایی که ناشی از مشکلات کلیوی است، باید ابتدا دلیل و علت اصلی آن توسط پزشک تشخیص داده شود و سپس اقدام به درمان و تجویز دارو شود.

ورم پا و روماتیسم

در ابتدا بگذارید این نکته را بگوییم که ورم پا الزاما نمی تواند نشان دهنده روماتیسم باشد. زیرا همان طور که اشاره کردیم بیماری های زیادی هستند که می توانند این نشانه را ایجاد کنند.

در بیماری های روماتیسم به دلیل التهاب مفاصل، تخریب غضروف ها و تجمع مایع روان کننده مفاصل شاهد تغییراتی در شکل مفصل ها و تورم بافت های اطراف آن خواهیم بود.

این التهاب و تورم با درد، سفتی و کم شدن قدرت حرکت مفاصل همراه است.

علائم دیگری که همراه با ورم پا می توانند نشانه روماتیسم باشند:

- درد خصوصا صبح ها و یا بعد از مدتی استراحت

- احساس خشکی و سفتی

- تغییر شکل مفاصل

- مشکل در حرکت مفاصل

- قرمز و گرم شدن اطراف مفاصل

درمان بیماری روماتیسم حتما باید به صورت جدی و زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.

چاقی و ورم پا

یکی از دلایل شایع ورم پا، چاقی است. چاقی به چند طریق می تواند منجر به ورم پا شود:

• افزایش فشار به رگ ها

اضافه وزن فشار زیادی به رگ ها می آورد و این فشار باعث نشت مایعات از رگ ها به بافت های اطراف می شود و در نتیجه تورم ایجاد می شود.

• التهاب مزمن

چاقی معمولا با التهاب مزمن و ورم بدن همراه است که از عوامل مهم آسیب به عروق و رگ ها به شمار می آید.

• کاهش فعالیت بدنی

اغلب افرادی که اضافه وزن دارند، در طول روز تحرک و فعالیت کمی دارند و این موضوع باعث کاهش جریان خون در عروق پا و تجمع مایعات در آن ها می شود.

• تغییرات هورمونی

چاقی می تواند تغییراتی در سطح هورمون های بدن نیز ایجاد کند که این تغییرات باعث به هم خوردن تعادل مایعات در بدن و ایجاد تورم می شود.

ورم پا ناشی از چاقی ممکن است باعث درد و ناراحتی، زخم های وریدی، مشکلات پوستی، عفونت و افزایش خطر لخته شدن خون شود. 

بهترین درمان ورم پا ناشی از چاقی، کاهش وزن است. علاوه بر این ورزش منظم، تغذیه سالم، اجتناب از ایستادن و نشستن طولانی مدت، استفاده از جوراب واریس و داروهای کاهش دهنده تورم با تجویز پزشک نیز از جمله روش هایی هستند که می توانند به کاهش ورم پا بر اثر چاقی کمک کنند.

روش تشخیص ورم پا

اقدامات و آزمایشاتی که عموما توسط پزشک جهت تشخیص علت ورم پا انجام می شوند این موارد می باشند:

•  ویزیت بیمار

شرح حال از بیمار، سوابق بیماری، داروهای مصرفی، سبک زندگی

• معاینه مفصلی و عروقی

• اکوکاردیوگرافی قلب

• سونوگرافی داپلراز عروق پا به خصوص وجود لخته (DVT) و واریس

• آزمایش خون: تیروئید، کبد، کلیه و ...

• آزمایش ادرار

• رادیوگرافی و ام آر آی

روش درمان ورم پا

با توجه به مطالبی که تاکنون گفته شد ورم پا می تواند علل و بیماری های مختلفی باشد. بنابراین برای آن که بهترین درمان ورم پا را انجام دهیم ابتدا باید تشخیص درست و دقیقی از علت ایجاد آن داشته باشیم.

دقت به نشانه ها و علائمی که گفته شد و مراجعه به پزشک باتجربه می تواند مهم ترین و اصلی ترین قدم در درمان این بیماری باشد.

درمان های این بیماری با توجه به علت آن می توانند شامل استفاده از دارو، فیزیوتراپی، جراحی، و یا انجام توصیه هایی برای داشتن سبک زندگی سالم تر باشند.

آیا ورم پا خطرناک است؟

خود ورم پا خطرناک نیست اما علتی که می تواند آن را ایجاد کند بسیار مهم است و می تواند خطرناک باشد! برای تشخیص این موضوع حتما باید معاینه و آزمایشات لازم انجام شود. 

همان طور که در بخش علل ورم پا هم نام بردیم اگر ورم پا به دلیل نارسایی قلبی و کلیوی، لخته شدن خون، ناراحتی کبدی، عفونت و دلایل جدی باشد باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

جمع بندی

ورم پا یکی از بیماری هایی است که می تواند علت های گوناگونی داشته باشد. ورم پا به خودی خود نمی تواند خطرناک باشد اما علت یا بیماری که آن را ایجاد می کند ممکن است خطر آفرین باشد. بنابراین اگر دچار ورم پا شدید حتما جهت تشخیص درست و دقیق علت آن به متخصص مراجعه کنید تا معاینه و آزمایشات لازم انجام شود.

سوالات متداول

۱- آیا ورم پا باعث مرگ می شود؟

همان طور که قبلا هم گفتیم خود ورم پا باعث مرگ نمی شود اما علتی که آن را ایجاد می کند ممکن است خطرناک باشد.

۲- آیا ورم پا نشانه سرطان است؟

ورم پا نشانه سرطان نیست اما ممکن است یکی از عوارض درمان سرطان مثل شیمی درمانی یا داروها باشد. در هر صورت علت ورم پا در افراد سرطانی همانند افراد غیر سرطانی است.

۳- درمان سریع ورم پا چیست؟

درمان ورم پا بستگی به علت آن دارد. پس باید اول علت آن را تشخیص داد و سپس درمان انجام شود. اما برای بهبود و تسکین موقتی علائم ورم پا می توانید از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و یا پمادهایی که خاصیت ضدالتهابی دارند استفاده نمایید. اما این درمان ها قطعی نیستند و باید علت ورم پا توسط پزشک بررسی شود.