درمان واریس پا با روش نوین رادیوفرکانسی (RF)

علائم و نشانه های واریس پا که یکی از بیماری های شایع عروقی است علاوه بر ظاهر ناخوشایند می تواند درد، سنگینی، تورم و حتی عوارضی جدی تر باشد. در گذشته تنها روش درمان مؤثر جراحی باز وریدها بود. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی روش های کم تهاجمی مانند رادیو فرکانسی (RF) جایگزین شده اند.

رادیو فرکانسی (RF) چیست؟

رادیو فرکانسی یا (RFA_Radiofrequency Ablation) یک روش درمانی کم تهاجمی و یکی از انواع لیزر واریس پا برای بستن رگ های واریسی است که به جای بریدن و خارج کردن رگ، با استفاده از انرژی امواج رادیویی دیواره ی رگ را گرم و جمع می کند تا در نهایت رگ غیرفعال و بسته شود. بعد از بسته شدن رگ، خون مسریش را به رگ های سالم تر تغییر می دهد و فشار در رگ های سطحی و علائمی مانند درد، سنگینی، تورم و خستگی پا که بر اثر قشار در رگ های واریسی ایجاد شده بود به تدریج کاهش می یابد. روش درمانی کم تهاجمی RF را می توان جایگزینی برای جراحی معرفی کرد.

مزیت اصلی رادیو فرکانسی سرپایی بودن، درد و اسکار کمتر، دوره نقاهت کوتاه و از همه مهم تر انجام آن با روش بی حسی موضعی است. این روش برای سیاهرگ های صافن بزرگ (Saphenous Vein) که جزو وریدهای سطحی پا هستند و معمولا واریسی می شوند (سیاهرگ های صافن، خون فاقد اکسیژن را وارد رگ های عمقی پا کرده که از آنجا به قلب هدایت می شود) بسیار کاربردی است و با هدایت سونوگرافی انجام می شود.

چگونگی انجام درمان رادیو فرکانسی واریس پا

مراحل این درمان ساده و سرپایی است و معمولا کمتر از یک ساعت به طول می انجامد؛ در این روش درمانی سرپایی ناحیه مورد نظر تحت بی حسی موضعی قرار می گیرد سپس کاتتر وارد ورید می شود، انرژی RF در طول رگ اعمال و کاتتر خارج می شود. در این قسمت به طور جزئی به مراحل درمان با روش رادیو فرکانسی خواهیم پرداخت:

• معاینه و سونوگرافی داپلر

قبل از هرچیز پزشک مسیر رگ های واریسی شده (مانند ورید صافن بزرگ یا کوچک) را با سونوگرافی بررسی می کند تا طول دقیق و محل ابتدای رگ معلوم شود. این مرحله پایه ی ایمنی و موفقیت درمان است و به همین جهت حائز اهمییت است که مسیر رگ واریسی به درستی مشخص گردد.

• آماده سازی و بی حسی موضعی

پوست محل تزریق ضدعفونی می شود تا پزشک داروی بی حسی را در اطراف رگ تزریق کند تا بیمار دردی حس نکند. محلول بی حسی که در اطراف رگ تزریق می گردد علاوه بر بی حسی، فاصله ای بین رگ و بافت ایجاد می کند که از انتقال حرارت به بافت های زیرین جلوگیری می کند.  

• ورود کاتتر

از یک سوراخ بسیار کوچک (معمولا در ناحیه زانو یا مچ) پا با هدایت سونوگرافی، یک کاتتر (لوله ای نازک) وارد ورید می شود. نوک کاتتر تا نزدیکی وردید نارس (رگ واریسی) به ورید عمقی هدایت می گردد.

• انتقال انرژی رادیو فرکوئنسی (RF)

پس از قرار گیری کاتتر دستگاه  فعال می شود و به صورت کنترل شده و در فواصل مشخص انرژی امواج رادیویی به دیواره رگ منتقل می شوند؛ در اثر گرما دیواره رگ به تدریج جمع و بسته می شود. لازم به ذکر است ممکن است تکنیک ها و دستگاه ها کمی تفاوت داشته باشند و پروتکل درمان به طور مثال زمان اعمال انرژی بر اساس نوع دستگاه تعیین شود.

• خروج کاتتر و پانسمان

پس از بسته شدن رگ، کاتتر خارج و محل ورود با پانسمان استریل یا باند فشاری پوشانده  می شود و به بیمار جوراب واریس تجویز می گردد. بیمار باید پس از آن بلافاصله راه برود تا گردش خون بهبود یابد.

در تمام مراحل رادیو فرکانسی هدایت سونوگرافی ضروری است تا نوک کاتتر، تزریق محلول بی حسی و بسته شدن رگ به درستی دیده شود. بی حسی هم برای راحتی بیمار هم برای محافظت از بافت های اطراف رگ واریسی نیز اهمیت دارد. توصیه می شود قبل از عمل بیمار از مصرف داروهای رقیق کننده بر اساس دستور پزشک خودداری نماید و در صورت سابقه ی لخته های انعقادی یا اختلال انعقاد پزشک را مطلع نماید.

چه کسانی می توانند تحت درمان رادیوفرکانسی واریس پا قرار بگیرند؟

این روش برای همه بیماران مناسب نیست. بهترین کاندید ها عبارتند از:

• بیماران با رگ های واریسی علامت دار که با سونوگرافی داپلر تأیید شده اند.
• کسانی که درد، تورم، سنگینی پا و علائم آزارنده یا ضایعات پوستی وابسته به واریس دارند. 
• بیماران با تغییر رنگ پوست اطراف مچ پا یا ساق پا.
• کسانی که به دنبال درمان سرپایی و کم تهاجمی هستند.
• تشخیص و ترجیح پزشک

اقدامات لازم قبل از درمان رادیو فرکانسی واریس پا

موفقیت درمان RF تا حد زیادی به آماده سازی قبل از عمل بستگی دارد.

• ارزیابی پزشکی و تصویر برداری

پیش از شروع درمان با رادیوفرکانسی، انجام سونوگرافی داپلر ضروری است تا مسیر رگ ها، محل نارسایی و قطر رگ ها مشخص شود. این بررسی کمک می کند که فقط رگ های ناسالم انتخاب شوند و مسیر سالم حفظ گردد. آزمایش خون (برای بررسی انعقاد خون) یا بررسی بیماری های قلبی عروقی نیز تجویز می گردد.

• توصیه های دارویی

- اطلاع دادن به پزشک درباره داروهای مصرفی به ویژه داروهای رقیق کننده خون، مکمل های خاص یا حساسیت دارویی

- پرهیز از مصرف آسپرین و داروهای مشابه طبق توصیه پزشک

• توصیه های شخصی

- داشتن تحرک، بالا بردن پاها و هیدراته ماندن یا نوشیدن آب کافی

- قبل از درمان اقداماتی مثل دوش گرفتن، اصلاح، پوشیدن لباس راحت و به همراه آوردن جوراب واریس

مراقبت ها بعد از درمان رادیو فرکانسی واریس پا RF

بعد از انجام RF مراقبت درست باعث می شود احتمال موفقیت بالا رود و عوارض کاهش یابد.

• حرکت و فعالیت فوری و مستمر

بیمار باید بعد از انجام رادیو فرکانسی جهت فعال شدن جریان خون در وردیدهای عمقی راه برود تا خطر لخته شدن خون، درد و کبودی کاهش یابد. توصیه می شود در چند روز اول ۳۰ تا ۴۵ دقیقه پیاده روی کنید و هر چند ساعت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه راه بروید.

• پوشیدن جوراب (فشاری) واریس 

پوشیدن جوراب واریس بسیار مهم است. بسته به نظر پزشک و شرایط بیمار حداقل ۱ الی ۲ هفته به طور مداوم باید پوشیده شود. جوراب کمک می کند تا دیواره رگ ها بسته بماند و خون به مسیر و رگ سالم هدایت شود.

• پرهیز از نشستن و ایستادن طولانی مدت
• از مصرف ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین بدون تجویز پزشک خودداری کنید زیرا این داروها خطر خونریزی یا کبودی را افزایش می دهند.

• اجتناب از گرما

  در هفته های اول بعد از درمان واریس پا با RF باید از رفتن به سونا، جکوزی و حمام آب داغ خودداری کرد. همچنین از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید به مدت طولانی پرهیز نمود.گرما برای واریس پا خوب نیست و باعث گشاد شدن عروق می شود و ممکن است روند بهبودی کند شود. برای استحمام از آب ولرم رو به خنک استفاده شود و محل درمان را مالش شدید ندهید. 

• از فعالیت ها و ورزش های سنگین خودداری کنید.

• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک معالج

ممکن است پزشک با توجه به شرایط بیمار داروهای خاصی برای کاهش التهاب، درد یا پیشگیری از لخته شدن خون تجویز نماید. این داروها معمولا داروهای ضد التهاب خفیف می باشند. در بعضی از بیماران ممکن است داروی ضد انعقاد نیز داده شود تا خطر ترومبوز (لخته شدن خون) کاهش یابد.

• پانسمان و مراقبت از محل ورود کاتتر

محل ورود کاتتر در پا بسیار کوچک است و اصولا با یک پانسمان ظریف بسته می شود. پانسمان باید خشک و تمیز نگه داری شود و در صورت مشاهده ترشح، قرمزی یا تورم غیر عادی، سریعا به پزشک معالج اطلاع داده شود. بعد از حدودا ۲۴ ساعت با تایید پزشک می توان پانسمان را باز کرده و با آب ولرم شست و شو داد.

• زمان بازگشت به فعالیت های روزمره

یکی از مزایای روش درمان واریس پا با رادیوفرکانسی این است که بیمار می تواند خیلی زود به فعالیت های عادی برگردد. بیشتر بیماران یک تا دو روز پس از درمان می توانند فعالیت کاری خود را با رعایت نکات گفته شده شروع نمایند. دقت داشته باشید انجام ورزش های سبک مانند پیاده روی و یوگا مجاز است اما همان طور که گفته شد از انجام ورزش های سنگین مانند دویدن یا وزنه برداری  حداقل تا دو هفته باید خودداری نمود.

• تغذیه مناسب بعد از درمان رادیوفرکانسی واریس پا

تغذیه صحیح نقش مهمی در روند بهبودی و جلوگیری از بازگشت واریس دارد. مصرف میوه ها و سبزیجات سرشار از ویتامین های مفید برای واریس پا و نوشیدن آب کافی برای حفظ گردش خون، کاهش غذاهای چرب و نمک و همچنین مصرف فیبر بالا به بیمار توصیه می گردد.

• پیگیری های بعد از درمان 

در اولین جلسه ویزیت  بعد از درمان توسط پزشک با سونوگرافی داپلر وضعیت رگ ها بررسی می شود که آیا کاملا بسته شده اند یا نه در صورت باقی ماندن رگ های کوچک سطحی ممکن است اسکلروتراپی پیشنهاد شود.

عوارض و خطرات رادیو فرکانسی ابلیشن RFA

این روش به دلیل کم تهاجمی بودن، عوارض کمی دارد. با این حال برخی بیماران ممکن است دچار موارد زیر شوند:

• کبودی یا ورم خفیف در محل درمان.
• احساس سوزش یا درد خفیف در مسیر رگ که معمولا با داروهای ضد التهابی کنترل می شود.
• حس سفتی یا طناب مانند در مسیر رگ بسته شده که اغلب بعد از چند هفته برطرف می شود.
• به ندرت ایجاد لخته خون یا عفونت.

درمان RF چقدر زمان می برد؟

مدت زمان درمان ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است. فرآیند درمان واریس با رادیو فرکانسی، شامل بی حسی موضعی، ورود کاتتر، اعمال انرژی و پانسمان است. بیمار نیاز به بستری ندارد و بلافاصله می تواند راه برود. بنابراین این روش کاملا سرپایی است و بعد از انجام مراحل و یک استراحت کوتاه می‌توانید کلینیک را ترک کرده و به خانه برگردید و نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود ندارد.

نتایج درمان RF چقدر طول می کشد؟

بیشتر بیماران معمولا طی چند روز تا چند هفته شاهد بهبود علائمی چون درد و سنگینی پا هستند.

ظاهر رگ های برجسته و واریسی طی چند هفته به تدریج محو می شود و موفقیت درمان بیش از ۸۸ درصد گزارش شده است. در صورت رعایت سبک زندگی سالم (کنترل وزن، ورزش منظم، پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی) نتایج درمان ماندگار خواهد بود.

مزایای درمان رادیوفرکانسی واریس پا

• بدون جراحی باز و برش بزرگ

• نیاز نداشتن به بستری بیمارستانی

• درد و کبودی بسیار کمتر نسبت به جراحی با لیزر

• بازگشت سریع به فعالیت های روزانه

• نتایج بلند مدت و مؤثر

• حذف کامل رگ های واریسی 

• کم خطر بودن

جمع بندی

درمان رادیوفرکانسی یک روش کم‌ تهاجمی، ایمن و بسیار مؤثر برای درمان نارسایی وریدهای صافن و واریس‌ های شدید است. این روش با بی‌ حسی موضعی، بدون بستری و با دوره نقاهت کوتاه انجام می‌ شود. موفقیت درمان منوط بر تشخیص و تخصص پزشک و رعایت دستورات پس از عمل است. امروزه این درمان در برخی مطالعات واریس پا با نرخ موفقیت ۸۸٪ و رضایت‌ بخشی زیاد بیماران شناخته می‌ شود.

سؤالات متداول

۱- آیا درمان واریس با رادیوفرکانسی درد دارد؟

خیر. به دلیل بی حسی موضعی، بیمار تنها کمی فشار یا گرما حس می کند.

۲- آیا رگ های بسته شده بعد از درمان رادیوفرکانسی دوباره باز می شوند؟ 

خیر. رگ های درمان شده به طور دائم بسته می شود اما اگر نکات پیشگیری از واریس پا را رعایت نکنید احتمال ایجاد رگ های جدید وجود دارد.

۳- آیا همه بیماران می توانند RF انجام دهند؟

خیر. بیماران باردار یا شیرده، دارای مشکلات انعقادی، حساسیت به بی حسی، نارسایی وریدی شدید یا عفونت فعال در محل درمان بهتر است طبق تجویز پزشک روش دیگری را انتخاب کنند.

۴- آیا بعد از رادیوفرکوئنسی نیاز به عمل جراحی هم هست؟

خیر. در اکثر موارد این درمان به تنهایی کافی است. فقط در موارد خاص ممکن است با تشخیص پزشک ترکیب با اسکلروتراپی یا جراحی توصیه شود.