واریس پا در بارداری: علت و خطرات + درمان

یکی از مشکلاتی که ممکن است ۱۰ تا ۴۰ درصد از زنان در دوران بارداری خود با آن مواجه شوند، واریس می باشد. این مشکل عموما به صورت ظاهر شدن رگ های بنفش یا آبی، پیچ خورده و متورم در پاها نشان داده می شود.

این بیماری در بسیاری از خانم ها علاوه بر خطرات احتمالی ضمن بارداری، نگرانی زیادی ایجاد می کند و اغلب به دنبال راهی برای پیشگیری یا مقابله با آن می باشند. نتایج تحقیقات نشان می دهد که احتمال ابتلا به واریس برای زنان با سابقه بارداری ۸۲ درصد در مقایسه با زنان بدون سابقه بارداری بیشتر است.

علت واریس پا در بارداری

مهم ترین عواملی که باعث واریس در دوران بارداری می شوند:

• فشار رحم

در این دوران رحم به دلیل رشد جنین در حال بزرگ تر و سنگین تر شدن است و بنابراین فشار بیشتری روی رگ های خونی لگن ایجاد می کند. همین امر موجب کاهش جریان خون و جمع شدن خون در پاها می شود.

• تغییرات هورمونی

تغییراتی که در سطح هورمون ها در بدن در این دوران اتفاق می افتد احتمال این بیماری را افزایش می دهد. پروژسترون یکی از هورمون هایی است که در دوران حاملگی افزایش پیدا می کند و سبب شل شدن رگ ها و احتمال ایجاد واریس در آن ها می شود.

• ژنتیک و سابقه خانوادگی

یکی از عوامل و فاکتورهای مهم در ایجاد واریس، سابقه خانوادگی و ژنتیک است. اگر در خانواده و به خصوص کسانی که نسبت نزدیکی با شما دارند این بیماری شایع باشد، احتمال این که به آن دچار شوید بیشتر خواهد بود.

• افزایش مقدار و حجم خون

به دلیل تغذیه جنین از بدن و خون مادر، یک زن باردار جهت تامین نیازهای جنین، خون بیشتری تولید می کند. بالاتر رفتن مقدار و حجم خون مسلما فشار بیشتری به رگ ها ایجاد می کند و باعث گشاد شدن و احتمال پیچ خوردگی آن ها می شود.

• اضافه وزن

اکثر خانم ها در این دوران افزایش وزن را تجربه می کنند که هم به دلیل وجود جنین، هم به خاطر مصرف غذای بیشتر و محدودیت فعالیت مادر می باشد. این اضافه وزن فشار بیشتری روی رگ ها ایجاد می کند و زمینه ساز واریس خواهد بود.

• بارداری های متعدد

احتمال ابتلا به واریس در خانم هایی که بیش از یک حاملگی را تجربه می کنند به دلیل ضعیف شدن رگ های خونی بیشتر خواهد بود.

• رژیم غذایی ناسالم

داشتن رژیم غذایی ناسالم مثل مصرف نمک بیش از اندازه و کاهش مصرف میوه و سبزیجات می تواند از عوامل تشدید کننده واریس باشند.

• ایستادن طولانی مدت

ایستادن طولانی مدت باعث می شود تا فشار زیادی به رگ های پا به خاطر غلبه به جاذبه زمین و رساندن جریان خون به قلب وارد شود و احتمال ایجاد لخته خون و واریس تشدید خواهد شد.

• سن بالای مادر

افزایش سن باعث ضعیف شدن رگ ها و دریچه آن ها می شود و حاملگی می تواند این عامل را شدت و احتمال ابتلا به واریس را بیشتر کند.

علائم واریس پا در بارداری

ظاهر شدن این علائم و نشانه ها را در دوران بارداری به عنوان زنگ خطری برای ابتلا به واریس پا جدی بگیرید:

• تورم و احساس درد در پاها

لازم به ذکر است که نباید این نشانه را با ورم پا اشتباه بگیرید. ورم پا نیز یکی از مشکلاتی است که در دوران بارداری شایع است و برای اطلاعات بیشتر در مورد آن می توانید این مقاله را مطالعه کنید.

• احساس خستگی و سنگینی در پاها

• نمایان شدن رگ های بنفش یا آبی، پیچ خورده و متورم

• خارش در اطراف رگ های واریسی

درمان واریس پا در بارداری

واریس معمولا بعد از زایمان و حاملگی بهبود پیدا می کند اما ممکن است گاهی نیاز به مصرف دارو یا درمان هایی با تشخیص و تجویز پزشک باشد. 

با این وجود انجام نکات و موارد زیر به شما در پیشگیری از واریس و بهبود علائم ناشی از آن کمک خواهد کرد:

• پوشیدن جوراب واریس

استفاده از جوراب واریس در دوران بارداری باعث بهبود جریان خون، کاهش خستگی پاها، پیشگیری از تورم و خطر لخته شدن خون خواهد شد. 

شرایط استفاده از جوراب واریس در بارداری

- مشورت با پزشک واریس

قبل از استفاده از جوراب واریس به خصوص اگر مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی هستید، حتما با پزشک صحبت کنید.

- انتخاب جوراب با درجه فشار مناسب

برای پیشگیری و واریس های خفیف از فشار ۱۵-۲۰ ، برای واریس متوسط از فشار ۲۰-۳۰ و برای فشار بالاتر حتما نیاز به تجویز پزشک می باشد.

- اندازه مناسب

جوراب باید حتما اندازه پا و سایز مناسبی داشته باشد.

- زمان مناسب پوشیدن جوراب

بهترین زمان پوشیدن جوراب واریس صبح ها قبل از این که شروع به فعالیت روزانه کنید، می باشد.

• بالا نگه داشتن پاها

سعی کنید در طول روز چند بار پاهای خود را به مدت چند دقیقه بالاتر از سطح قلبتان قرار دهید. می توانید از دیوار یا صندلی به عنوان تکیه گاه پاها استفاده کنید. هنگام خوابیدن نیز می توانید پاهای خود را کمی بالاتر از سطح بدنتان قرار دهید.

• ورزش های سبک و ملایم

داشتن نرمش های سبک که مناسب دوران بارداری هستند؛ پیاده روی و شنا می تواند بسیار مفید باشد.

• اجتناب از ایستادن طولانی مدت

از ایستادن به مدت بیش از بیست دقیقه تا نیم ساعت خودداری کنید و حتما بعد از ایستادن به مدت حداقل ده دقیقه بنشینید. هر از گاهی پاهایتان را حرکت و تغییر وضعیت دهید.

• استفاده از کفش مناسب

استفاده از کفش های مناسب برای جلوگیری از واریس پا می توانند موثر باشند. مقاله کفش مناسب و مخصوص واریس پا در این زمینه می تواند به شما اطلاعات مفیدی بدهد.

• تغذیه سالم و مفید برای واریس

استفاده از میوه و سبزیجاتی سرشار از:

- ویتامین c مثل پرتقال، فلفل دلمه ای و کیوی

- آنتی اکسیدان مثل اسفناج، توت ها و گردو

- ویتامین k مثل کلم بروکلی و کاهو

نوشیدن آب کافی، کم مصرف کردن نمک، استفاده از چربی های سالم مانند ماهی های چرب یا دانه ها و مصرف مواد غذایی حاوی آهن رژیم غذایی مناسبی در دوران حاملگی جهت پیشگیری از واریس خواهد بود.

واریس پا در حاملگی چه خطراتی دارد؟

اگر چه این مشکل در دوران بارداری بسیار رایج می باشد، اما اغلب بی خطر است. با این حال گاهی اوقات ممکن است عوارض و خطراتی ایجاد کند.

• ترومبوز وریدی عمیق (DVT)

واریس در مواردی نادر ممکن است خطر ایجاد لخته در عروق عمیق پا را افزایش دهد که به صورت درد شدید پا، تورم یک طرفه و تغییر رنگ پوست نشان داده می شود. این حالت خطرناک و نیاز به درمان فوری و اورژانسی دارد.

• بیماری آمبولی ریه

ممکن است لخته خون ناشی از DVT به سمت ریه ها حرکت و آمبولی ریه را ایجاد کند. این وضعیت باید سریعا مورد بررسی و درمان فوری پزشکی قرار بگیرد.

• خونریزی رگ های واریس

رگ های واریسی که نزدیک به سطح پوست می باشند در صورت آسیب ممکن است خونریزی پیدا کنند. در این صورت باید هر چه زودتر مداخله پزشکی صورت گیرد.

• عفونت و زخم

اگر واریس به صورت مزمن و شدید باشد خطر زخم و عفونت وجود خواهد داشت.

• تغییر رگ ها

در بعضی زنان به خصوص اگر واریس را در بارداری های قبلی تجربه کرده باشند، ممکن است این مشکل پس از زایمان باقی بماند و رگ ها بهبود پیدا نکنند و دچار واریس بعد از بارداری شوند.

نتیجه گیری

اگر چه واریس پا در دوران حاملگی برای بسیاری از زنان اتفاق می افتد اما خوشبختانه بیشتر اوقات خطری برای مادر یا جنین ایجاد نمی کند و با رعایت راهکارهای پیشگیری از واریس به راحتی می توانید این دوران را سپری کنید. اما در مواردی مخصوصا زمانی که عواملی مانند سابقه خانوادگی، چندحاملگی، سبک زندگی نادرست، سن مادر و افزایش وزن وجود داشته باشند در این صورت ممکن است همراه با خطراتی مانند ترومبوز، آمبولی ریه، خونریزی و عفونت باشد که در این صورت باید اقدام فوری پزشکی انجام شود.

سوالات متداول

۱- آیا واریس پا در دوران بارداری خطرناک است؟

واریس پا در دوران بارداری اغلب خطری ایجاد نمی کند و ممکن است تنها درد، ناراحتی، سنگینی و تورم در پاها ایجاد کند. اما در صورتی که با علائم شدیدی مانند تغییر رنگ پوست، زخم یا خونریزی مواجه شدید حتما به متخصص مراجعه کنید.

۲- چه عواملی باعث افزایش ابتلا به واریس پا در دوران بارداری می شوند؟

ژنتیک، چاقی، چندقلویی، رژیم غذایی نامناسب و نشستن یا ایستادن طولانی مدت از جمله عواملی هستند که خطر واریس پا را افزایش می دهند.

۳- آیا می توان واریس را در دوران بارداری درمان کرد؟

بهترین توصیه این است که در صورتی که علائم شدید و خطرناکی ندارید در این دوران درمانی انجام ندهید. زیرا بعد از زایمان این مشکل خود به خود بهبود پیدا خواهد کرد. در صورتی که طی چندماه پس از زایمان، هنوز هم دچار علائم واریس بودید جهت درمان به متخصص واریس مراجعه کنید.

۴- آیا واریس پس از زایمان از بین می رود؟

در بسیاری از موارد بعد از زایمان و بازگشت هورمون ها و شرایط بدن به حالت طبیعی، علائم واریس کاهش پیدا می کنند اما اگر همچنان باقی ماندند می توانید از درمان هایی مانند اسکلروتراپی یا لیزر برای درمان رگ های واریسی با تشخیص متخصص واریس استفاده کنید. 

۵- آیا استفاده از دارو برای درمان واریس پا در زمان حاملگی مشکلی ایجاد نمی کند؟

داروهای واریس پا ممکن است خطر و مشکلاتی را در زمان بارداری ایجاد کنند و تاثیرات منفی روی جنین داشته باشند. به همین دلیل بهتر است در صورت لزوم استفاده حتما با تجویز و تایید پزشک انجام شود.