سفر و واریس پا: خطرات و توصیه ها

شاید کمی بدبینانه به نظر برسد اگر بگوییم سفر علاوه بر تمام مزایا و خوبی هایی که می تواند داشته باشد گاهی در صورت بی توجهی می تواند برای سلامتی شما نیز خطراتی ایجاد کند.

خیلی از افراد به مدت زمانی که در یک سفر به حالت نشسته در ماشین، قطار و به خصوص هواپیما قرار گرفته اند، توجهی ندارند و حتی تصور این که این موضوع بتواند آن ها را دچار بیماری کند به ذهنشان هم خطور نمی کند.

آن قدر در سفر دغدغه هایی مانند خرید بلیط، رزرو یک محل اقامت خوب، مدیریت مالی و ... وجود دارد که شاید دیگر نشستن طولانی مدت یک نگرانی جدی محسوب نشود! برای این که بدانید باید در مورد این موضوع واقعا نگران باشید یا نه، خواندن ادامه مطلب را به شما پیشنهاد می کنیم. 

برخی مطالعات تخمین می زنند که از هر ۴۶۰۰ مسافر، ۱ نفر در عرض ۴ هفته پس از یک پرواز طولانی لخته خون خواهد داشت.

یکی از بیماران که جهت تشخیص و معالجه به کلینیک واریس مراجعه کرده بود، بعد از یک سفر طولانی هوایی دچار درد، التهاب و ورم در پای خود شده بود. پس مسافرت می تواند سلامت رگ های شما را تحت تاثیر قرار دهد و اگر مبتلا به واریس پا یا بیماری های عروقی هم باشید، این خطر چند برابر خواهد شد.

ارتباط واریس و ترومبوز رگ های عمقی با سفر

واریس یکی از بیماری های عروقی است که به دلیل مشکلی که در کارکرد سیاهرگ های پا به وجود می آید، ایجاد می شود. در واقع وقتی سیاهرگ ها نتوانند خونی که از اندام ها دریافت کرده اند به طور کامل به قلب برسانند، تجمع خون سبب التهاب و تورم و در نهایت واریسی شدن آن ها می شود.

پاها یکی از اندام هایی هستند که به خاطر آناتومی و نیاز به غلبه بیشتر جریان خون بر جاذبه زمین، تحت فشار بیشتری در مقایسه با سایر اندام ها هستند و بنابراین واریس پا شایع ترین نوع واریس است.

وقتی شما در مسافرت و به خصوص در طی یک سفر هوایی بیشتر از ۳ ساعت به حالت نشسته قرار می گیرید، ماهیچه های شما به دلیل عدم حرکت نمی توانند به گردش خون شما کمک کنند و به همین دلیل جریان خون شما کند می شود. 

وقتی سرعت خون در رگ ها کاهش پیدا کند در این صورت احتمال چسبیدن سلول های خونی و لخته شدن آن ها بیشتر می شود. حال اگر در یک سفر هوایی باشید وضعیت به خاطر فشار کابین و کمبود اکسیژن بدتر هم خواهد شد. در این حالت اگر شما مبتلا به واریس باشید احتمال این که دچار ترومبوز عمقی یا تشکیل لخته خون در رگ ها شوید بیشتر خواهد بود.

ممکن است بپرسید این لخته خونی چه خطری می تواند داشته باشد؟ در پاسخ باید گفت لخته خونی که در عروق تشکیل می شود می تواند باعث بسته یا مسدود شدن رگ ها شود و در نتیجه گردش خون را محدود یا متوقف کند و باعث سکته قلبی و مغزی، آمبولی ریه و یا مرگ شود.

بنابراین چه مبتلا به واریس و بیماری های عروقی باشید و چه نباشید لازم است خطر نشستن طولانی مدت را به خصوص در سفرهای هوایی جدی بگیرید.

علائم ترومبوز عمقی وریدی یا تشکیل لخته خون در عروق

برای این که بدانید دچار ترومبوز یا لخته خون در رگ ها شدید به این علائم توجه کنید:

• احساس سنگینی و خستگی در پا

• داغ و گرم شدن یک ناحیه خاص در پا

• گرفتگی و انقباض عضلات پا

• درد و تورم در پا

• تشکیل یک لکه قرمز روی پوست پا

در صورتی که لخته خون حرکت کرده باشد و به سمت قلب یا ریه شما رفته باشد در این صورت احتمالا این نشانه ها را تجربه خواهید کرد:

• تنگی نفس ناگهانی

• درد قفسه سینه

• سرفه که ممکن است خونی شود

• تغییر رنگ پوست

• ضربان سریع یا نامنظم قلب

• تعریق بیش از حد

• سرگیجه یا سبکی سر

عوامل ترومبوز عمقی در مسافرت

اگر شما هر کدام از این عوامل را دارید، در این صورت بیشتر در معرض خطر تشکیل لخته خونی هستید:

- سیگاری بودن

مصرف سیگار به دیواره عروق شما آسیب می رساند و در نتیجه احتمال چسبیدن سلول های خونی را افزایش می دهد.

-جراحت یا جراحی

توصیه اکثر پزشکان این است که شما بعد از هر جراحی (جراحی واریس یا هر جراحی دیگری) سفر و به خصوص پروازهای طولانی مدت را به مدت حداقل یک ماه به تعویق بیندازید. زیرا بدن شما و لخته ها که بخشی از روند طبیعی شما پس از جراحی هستند در حال بهبودی می باشند.

- بارداری

سفر و به خصوص پرواز طولانی مدت خطر واریس و تشکیل لخته خونی را در زنان باردار افزایش می دهد. زیرا نوسان هورمون هایی مانند استروژن در این دوره می تواند کارایی دیواره رگ ها را تحت تاثیر قرار دهد. پس اگر باردار و مبتلا به واریس هم هستید، حتما قبل از سفر خصوصا در ماه های آخر بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

- سن بالای ۴۰ سال

ساییدگی و نارسایی دیواره رگ ها در طول زمان باعث می شود تا خون راحت تر در عروق جمع و لخته شود.

- بیماری های خونی و انعقادی

اگر فاکتور V لیدن، کمبود آنتی ترومبین، کمبود پروتئین S یا C یا سایر اختلالات لخته شدن خون را دارید، بیشتر در معرض خطر ترومبوز عمقی وریدی می باشید.

- واریس و بیماری های عروقی

رگ های واریسی یا بیماری های عروقی ممکن است سبب کند شدن جریان خون، تجمع و تشکیل لخته خون در رگ ها شوند. یک سفر طولانی مدت علاوه بر این که سلامت رگ های شما را تهدید می کند در صورتی که مبتلا به بیماری وریدی هم باشید، با خطر بیشتری مواجه خواهید بود.

- چاقی یا اضافه وزن

چاقی و اضافه وزن سبب فشار به رگ ها می شود و افراد چاق نه تنها به طور طبیعی در معرض خطر ابتلا به واریس هستند بلکه باید در سفر نیز باید مراقب کم تحرکی و نشستن طولانی مدت خود باشند. اگر می خواهید در مورد ارتباط چاقی و واریس پا بیشتر بدانید، خواندن مقاله چاقی و واریس چه ارتباطی با هم دارند؟ را به شما پیشنهاد می کنیم.

- عدم تحرک و نشستن طولانی مدت

وقتی برای مدتی طولانی پاهای شما به دلایلی مانند نشستن در ماشین، قطار یا هواپیما طی سفرهای طولانی، جراحی، بستری و یا گچ گرفتن بی حرکت باشد، کند شدن گردش خون احتمال ترومبوز وریدی را بیشتر می کند.

جلوگیری از ترومبوز یا لخته شدن خون وریدی عمقی در سفر

با انجام این راهکارها می توانید خطر ترومبوز وریدی عمقی را کاهش دهید و از سفر خود لذت ببرید:

• خودداری از عدم تحرک و نشستن زیاد

هر یک ساعت یک بار بایستید و راه بروید و از نشستن در یک وضعیت و انداختن پاها روی هم و به خواب رفتن پاها خودداری کنید. انگشتان پای خود را حرکت دهید، پاشنه پاهای خود را بالا و پایین ببرید و ساق پای خود را ماساژ دهید تا به تقویت جریان خون شما کمک کند.

• نوشیدن آب و تغذیه مناسب

نوشیدن آب کافی، مصرف میوه و سبزیجات و پرهیز از خوردن غذاهای شور، پرچرب و فرآوری شده باعث تقویت جریان خون می شود و از انقباض و تنگ شدن عروق جلوگیری می کند.

• پرهیز از مصرف الکل، قرص خواب و قهوه

مصرف الکل، قرص خواب و قهوه می تواند گردش خون را مختل و یا بدن شما را با کم آبی مواجه کند و خطر DVT یا ترومبوز وریدی عمقی را افزایش می دهد.

• نداشتن جراحت یا جراحی

اگر کمتر از سه ماه از جراحی یا جراحت شما می گذرد حتما سفر خود را به تعویق بیندازید.

• پوشیدن لباس های گشاد و کفش مناسب

پوشیدن لباس های تنگ مانند شلوار، جوراب شلواری، کفش و یا لباس هایی که به کمر یا ناحیه شکم فشار وارد می کنند و می توانند سبب انقباض رگ ها یا جلوگیری از برگشت خون به سمت قلب شوند در سفر توصیه نمی شوند.

• پوشیدن جوراب واریس

جوراب های واریس به تقویت و بهبود گردش خون کمک می کنند و از برگشت و یا تجمع خون در رگ ها جلوگیری می کنند. اما باید دقت کنید که پوشیدن این نوع جوراب ها بهتر است با تایید و تجویز پزشک انجام شود. زیرا در صورت استفاده نادرست نه تنها مفید نخواهد بود بلکه می تواند خطر ترومبوز عمقی وریدی را افزایش دهد. مقاله جوراب واریس چیست؟ به شما اطلاعات بیشتری در این زمینه خواهد داد.

• بررسی و ارزیابی واریس

اگر مبتلا به واریس هستید به خصوص واریس پیشرفته و مزمن، حتما قبل از سفر و مسافرت های طولانی مدت با پزشک یا متخصص صحبت کنید. زیرا جریان خون در عروق واریسی کند و آهسته است و احتمال تشکیل لخته خون را افزایش می دهد.

درمان ترومبوز ورید های عمقی

پزشک با توجه به اندازه اندازه و محل تشکیل لخته خونی، نوع درمان را مشخص می کند. گاهی ممکن است لخته خونی آن قدر کوچک باشد که بدون نیاز به درمان برطرف شود. اما اگر نیاز به درمان فوری داشته باشد در این صورت یکی از این روش ها توسط پزشک انجام می شود:

• دارو درمانی

رقیق کننده های خون که ضدانعقاد هم نامیده می شوند از بزرگ شدن و یا ایجاد تشکیل لخته های خونی جدید جلوگیری می کنند. این رقیق کننده ها ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی استفاده شوند. 

• لخته شکن

گاهی اوقات ممکن است داروها نتوانند تاثیر لازم را داشته باشند که در این صورت لخته شکن می تواند درمان پیشنهادی باشد. در این روش لخته شکن از طریق یک لوله یا کاتتر به محلی که لخته وجود دارد هدایت می شود و سپس لخته خون برداشته و بیرون کشیده می شود.

• جراحی

در این روش متخصص یا جراح فیلتری را در یک سیاهرگ بزرگ که به قلب می رسد، قرار می دهد تا لخته خونی را به دام بیندازد و از ورود آن به ریه و قلب جلوگیری کند.

جمع بندی

نشستن طولانی مدت در سفر و مسافرت به خصوص پروازهای هوایی می تواند سلامت رگ های شما را تهدید کند. علاوه بر این اگر مبتلا به واریس پا یا بیماری های عروقی و خونی هم باشید در این صورت لازم است این خطر را جدی تر بگیرید. داشتن تحرک، نوشیدن آب کافی، تغذیه سالم، پوشیدن لباس و کفش مناسب، استفاده از جوراب واریس و مشورت با پزشک در صورت داشتن جراحی یا بیماری های زمینه ای به شما کمک می کند تا سفری امن و خاطره انگیز را تجربه کنید.

سوالات متداول

۱- اگر مبتلا به واریس پا باشیم و سفری طولانی در پیش داشته باشیم باید چه کنیم؟

در صورتی که مبتلا به واریس هستید حتما قبل از سفر با پزشک خود مشورت کنید و راهکارهایی که در این مقاله به آن ها اشاره شده است انجام دهید.

۲- آیا باید در سفر و مسافرت های هوایی جوراب واریس بپوشیم؟

در صورتی که واریس، بیماری های عروقی- خونی و یا سیستم گردش خون ضعیفی دارید، قبل از سفر حتما با پزشک مشورت کنید و در صورت نیاز از جوراب های فشاری مناسب استفاده کنید. همان طور که در مطالب قبلی هم گفته شد پوشیدن و استفاده نادرست از جوراب واریس می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

۳- بعد از درمان و جراحی واریس پا می توانم سفر کنم؟

بهتر است به مدت دو هفته از سفر و پروازهای کوتاه (کمتر از ۴ ساعت) و حداقل یک ماه از سفر و پروازهای طولانی مدت (بیشتر از ۴ ساعت) خودداری کنید.