چرا گرما برای واریس پا خوب نیست و چه باید کرد؟

بدن ما در سرما و گرما به طور طبیعی واکنش های متفاوتی نشان می دهد تا بتواند با محیط سازگار شود. یکی از بخش هایی که در این سازگاری نقش مهمی دارد سیستم عروقی است.

در مقاله سرما برای واریس خوب است؟  تاثیر سرما را روی رگ های واریسی به طور کامل بررسی کردیم. اما گرما چه تاثیری روی رگ های واریسی دارد؟ آیا همان طور که کمپرس گرم و گرما درمانی به آرامش و تسکین بعضی دردهای ما کمک می کند، می تواند در کنترل و بهبود علائم واریس پا نیز موثر باشد؟ در پاسخ باید بگوییم خیر!

واریس پا به چه علتی به وجود می آید؟

واریس پا اکثر افراد را به یاد رگ های برآمده و پیچ خورده ای می اندازد که به پاها شکل و ظاهری نامناسب می دهند. این بیماری که به علت جمع شدن خون در سیاهرگ ها ایجاد می شود می تواند دلایل متعددی داشته باشد.

در واقع وقتی خون به دلیل ضعف دیواره رگ ها و دریچه هایی که در آن ها نقش جلوگیری از بازگشت خون به عقب را دارند، در سیاهرگ ها جمع می شود و نمی تواند به طور طبیعی و کامل به سمت قلب بازگشت داشته باشد، در این صورت سبب فشار و التهاب رگ ها و واریسی شدن آن ها می شود.

واریس در پاها به دلیل آناتومی بدن، ایستادن و فشار ناشی از جاذبه زمین بیشتر اتفاق می افتد. عواملی مانند ژنتیک، چاقی، ایستادن یا نشستن طولانی مدت، بارداری، سابقه لخته خون، کم تحرکی و ... می تواند خطر آن را افزایش دهند.

نشانه ها و علائم واریس پا

از جمله نشانه ها و علائمی که می توان برای واریس پا به آن ها اشاره کرد، عبارتند از:

• احساس سنگینی و خستگی در پاها
• گرفتگی عضلات به خصوص در ساق پا
• احساس خارش یا گزگز شدن در اطراف رگ های واریسی
• ظاهر شدن رگ های برآمده و پیچ خورده در پا
• تغییر رنگ و خشک شدن پوست پا
• زخم و خونریزی

تاثیر گرما روی واریس پا و رگ های واریسی

وقتی بدن در معرض گرما قرار می گیرد، فرآیندهای تنظیم دمای بدن فعال می شوند تا از افزایش بیش از حد دمای بدن جلوگیری کنند. یکی از این واکنش ها، گشاد شدن رگ های خونی به ویژه عروق نزدیک به پوست هستند تا جریان خون در سطح پوست افزایش یابد و گرما از بدن دفع شود.

وریدهای سطحی پاها که درگیر واریس هستند به تغییرات دمایی حساس تر هستند. گرما باعث شل شدن عضلات دیواره رگ ها و افزایش قطر آن ها و در نتیجه کاهش جریان خون می شود. بنابراین حجم بیشتری از خون در عروق به ویژه در پاها باقی می ماند.

چرا گرما و گشاد شدن رگ ها در واریس مشکل ساز است؟

تاثیراتی که گرما می تواند روی رگ های واریسی داشته باشد:

• نارسایی دریچه های رگ ها

همان طور که گفته شد انبساط عروق به تنظیم دما کمک می کند اما در مبتلایان به واریس پا به دلیل نقصی که در دریچه رگ ها وجود دارد، این فرآیند مشکل ساز می شود. زیرا گرما با گشاد کردن عروق، جای بیشتری برای تجمع خون ایجاد می کند و در نتیجه فشار به دیواره رگ ها افزایش پیدا می کند.

• افزایش فشار وریدی

بالا رفتن حجم خون منجر به تورم، احساس سنگینی و درد در پاها می شود و در مواردی این فشار اضافی ممکن است سبب پارگی یا خونریزی عروق واریسی شود.

• کاهش بازگشت جریان خون رگ ها

گرما جریان خون را کند می کند و بنابراین در مبتلایان به واریس، تجمع خون در پاها بیشتر می شود. این مکانیسم به خصوص در افرادی که طولانی مدت می ایستند یا در محیطی گرم قرار گرفته اند، می تواند مشکل بیشتری ایجاد کند.

عوارض گرما بر واریس پا

مهم ترین عوارضی که گرما می تواند برای بیماران مبتلا به واریس پا ایجاد کند، موارد زیر می باشد:

• تورم

تجمع خون در رگ های گشاد شده واریسی منجر به تورم به خصوص در مچ و ساق پا می شود.

• درد و سنگینی

افزایش فشار به دیواره رگ ها ناشی از تجمع خون باعث احساس سنگینی، خستگی یا درد در پاها می شود.

• عوارض شدید

احتمال عوارض بدتری مانند پارگی رگ ها، زخم های پوستی، خونریزی یا ایجاد لخته خون به ویژه در افرادی که به مدت طولانی در گرما قرار گرفته اند و مبتلا به واریس شدید و مزمن هستند، افزایش پیدا خواهد کرد.

انواع گرما درمانی و محیط های گرم تاثیرگذار روی واریس پا

انواع گرمادرمانی و محیط های گرمی که می توانند روی واریس پا تاثیر بگذارند:

حمام یا شنای گرم

حمام یا شنا در آب گرم باعث بالا رفتن دمای بدن و گشاد شدن عروق می شود. این گرما روی رگ های معیوب پا تاثیر می گذارد و تجمع خون افزایش و عملکرد دریچه های وریدی مختل می شود. بنابراین از حمام یا شنای آب گرم خودداری کنید و با آب ولرم با دمای زیر ۳۷ درجه سانتی گراد دوش بگیرید یا شنا کنید.

سونا یا جکوزی

جکوزی و سونای بخار به دلیل رطوبت بالا جریان خون پوست را بیشتر تحریک می کند و همچنین ممکن است خطر التهاب وریدی را افزایش دهد. کسانی که واریس پا دارند باید از جکوزی و سونا اجتناب کنند. 

گرمای تابستان

قرار گرفتن طولانی مدت در نور آفتاب و محیط های گرم در مناطق گرمسیری و فصل تابستان باعث افزایش جریان خون به پوست و کاهش بازگشت خون به قلب می شود که در افراد مبتلا به واریس، تورم و احساس سنگینی در پاها را ایجاد می کند. علاوه بر این نور آفتاب ممکن است باعث آسیب در نواحی واریسی شود. توصیه این است که حتما از کلاه و ضدآفتاب استفاده کنید و پاها را در فواصل منظمی خنک کنید.

وسایل گرمایشی شدید در زمستان

شاید در زمستان به علت سردی هوا متوجه گرمای بیش از اندازه اتاق نشوید. وسایل گرمایشی می توانند دمای محیط را به طور قابل توجهی افزایش دهند و اثر مشابهی روی رگ های واریسی مانند هوای تابستان داشته باشند. با توجه به این موضوع دمای اتاق را متعادل و بین ۲۰ تا ۲۲ درجه نگه دارید و از تهویه مناسب استفاده کنید.

کمپرس گرم یا گرمادرمانی

گاهی برای تسکین درد عضلانی از پدهای گرمایی یا کیسه آب گرم استفاده می شود. اما گرمای موضعی علائمی مانند تورم و التهاب را تشدید می کند. بهتر است از کمپرس سرد برای کاهش تورم و تسکین علائم استفاده کنید.

اشعه مادون قرمز

بعضی از دستگاه های درمانی از امواج مادون قرمز استفاده می کنند تا در بافت ها گرمای عمیق ایجاد کنند. گرمای حاصل از اشعه مادون قرمز هم می تواند تورم رگ های واریسی را بیشتر و احساس ناراحتی ناشی از آن را بدتر کند. پس از این نوع درمان برای پاهای مبتلا به واریس پا پرهیز کنید و یا با پزشک مشورت کنید.

راهکارهای کاهش علائم واریس پا در گرما و فصل تابستان

از جمله موارد و راهکارهایی که می توانند به کاهش علائم واریس پا در گرما کمک کنند:

خنک نگه داشتن بدن و پاها

محیط و به خصوص پاهای خود را در فواصلی منظم و متداول خنک نگه دارید. استفاده از کمپرس یا آب سرد می تواند در این زمینه موثر باشد.

پوشیدن جوراب واریس

جوراب واریس با اعمال فشار متناسب از گشاد شدن بیش از اندازه رگ ها جلوگیری می کند و برگشت خون وریدی را بهبود می بخشد. برای نوع و کلاس مناسب جوراب با پزشک مشورت کنید.

بالا بردن پاها

در طول روز به مدت حداقل ده دقیقه و چندبار پاها را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. می توانید از صندلی یا یک چهارپایه هم کمک بگیرید. این کار نیرو و فشار جاذبه روی پاها را کاهش می دهد و به بازگشت خون به قلب کمک می کند.

نوشیدن آب کافی یا هیدراتاسیون

به اندازه کافی آب بنوشید و بدن خود را هیدراته نگه دارید زیرا کم آبی می تواند گشاد شدن عروق و عوارض ناشی از گرما را تشدید کند. نوشیدن آب قبل، حین و بعد از فعالیت بدنی و استفاده از نوشیدنی های الکترولیتی (بدون شکر زیاد) می تواند مفید باشد.

داشتن رژیم غذایی سالم

خوردن میوه و سبزیجات، غذاهای فیبر دار و پرهیز از غذاهای پرچرب، نمک، محصولات فرآوری شده، فست فود و غذاهای ناسالم علاوه بر سلامت بدن به بهبود کارایی سیستم عروقی شما نیز کمک خواهد کرد.

پوشیدن لباس های خنک و گشاد

پوشیدن لباس های تنگ به خصوص، شلوار، کمربند یا کفش نامناسب سیستم خون رسانی عروق را تحت فشار قرار می دهد. پس همیشه و خصوصا در هوای گرم لباس های خنک و گشاد بپوشید.

محدودیت قرار گرفتن در محیط گرم یا نور خورشید

سعی کنید حتی الامکان از قرار گرفتن در محیط های گرم و زیر نور آفتاب به صورت طولانی مدت اجتناب کنید و در ساعات خنک تر روز مانند صبح زود یا عصر، فعالیت خود را انجام دهید. از کلاه و ضد آفتاب استفاده کنید و اگر مجبور به کار در محیطی گرم هستید سایر راهکارها را اجرا کنید.

آب درمانی سرد

استفاده از آب و کمپرس سرد به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه باعث انقباض رگ ها، کاهش تورم، التهاب و درد می شود. اضافه کردن نمک اپسوم یا نمک حمام به آب هم به دلیل داشتن منیزیم می تواند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند. البته باید توجه داشته باشید که از کمپرس یخ یا آب سرد بیشتر از ۲۰ دقیقه استفاده نکنید و در صورتی که علائم شدیدی مانند زخم، خونریزی و عفونت دارید، از این کار خودداری و با پزشک مشورت کنید.

اجتناب از فعالیت های شدید و سنگین

فعالیت شدید در گرما ترکیبی از فشار فیزیکی ناشی از فعالیت بدنی و اثرات گرما بر سیستم وریدی را ایجاد می کند. فعالیت های شدیدی مانند دویدن، ورزش های سنگین و کار سخت و پرفشار باعث افزایش تقاضای بدن برای اکسیژن و جریان خون می شود. از جهتی در گرما هم برای خنک تر شدن بدن خون بیشتری به سطح پوست هدایت می شود و میزان بازگشت خون به قلب کاهش می یابد. بنابراین تجمع خون و تورم در رگ های واریسی افزایش پیدا می کند و اگر بدن به علت تعریق با کم آبی مواجه باشد و یا به علت حرکت یا ایستادن فشار بیشتری به رگ های پا وارد شود، در این صورت مشکل چند برابر خواهد شد.

پیگیری درمان واریس

در صورتی که مبتلا به واریس شدید و مزمن هستید بهتر است قبل از این که گرما یا هر عامل دیگری شدت بیماری را بیشتر کند، به فکر یک درمان قطعی و پزشکی باشید. امروزه درمان واریس پا با وجود پیشرفت های پزشکی و روش های درمان راحت تر و بهتری که نسبت به گذشته وجود دارد، اقدام چندان سختی نخواهد بود. مقاله درمان واریس پا اطلاعات مفید و کامل تری در این زمینه به شما خواهد داد.

جمع بندی

گشاد شدن عروق بر اثر گرما یک پاسخ طبیعی بدن برای تنظیم دما است. اما در مبتلایان به واریس پا این فرآیند به دلیل نقصی که در دیواره رگ ها و دریچه های وریدی وجود دارد، باعث تجمع خون، افزایش فشار وریدی و تشدید علائمی مانند تورم و درد می شود. با توجه به این موضوع انجام راهکارهای پیشگیرانه، اقداماتی برای مدیریت واریس پا و مشورت با پزشک در موارد شدید ضروری است.

سوالات متداول

۱- آیا گرما می تواند واریس پای من را بدتر کند؟

بله، گرما به دلیل گشاد کردن رگ ها و ضعف سوپاپ های وریدی در مبتلایان به واریس منجر به تجمع خون، افزایش فشار وریدی، تورم، التهاب، احساس درد و سنگینی در پاها می شود.

۲- آیا با وجود واریس پا می توانم در تابستان ورزش کنم؟

ورزش در تابستان برای افراد مبتلا به واریس پا مضر نیست اما باید حتما مواردی مثل ورزش در ساعات خنک تر روز، اجتناب از ورزش های سنگین و نامناسب واریس پا، بالا بردن پاها، هیدراتاسیون کافی و استفاده از جوراب واریس را جدی بگیرید.

۳- آیا استفاده از پد گرمایی یا کیسه آب گرم برای تسکین درد واریس مفید است؟

استفاده از پد گرمایی یا کیسه آب گرم برای واریس توصیه نمی شود؛ زیرا همان طور که گفته شد گرما عروق را گشاد می کند و می تواند تورم و درد را بیشتر کند. استفاده از کمپرس سرد، بالا بردن پاها و پوشیدن جوراب فشاری راهکارهای بهتری برای تسکین درد واریس می باشند.

۴- آیا گرما می تواند باعث پارگی رگ های واریسی یا خونریزی شود؟

در موارد معدودی گرمای شدید مثل سونا یا حمام داغ می تواند فشار وریدی را افزایش دهد و سبب پارگی و خونریزی رگ های واریسی شود. این مشکل بیشتر در واریس های پیشرفته، مزمن و نزدیک به پوست اتفاق می افتد.