چاقی و واریس پا چه ارتباطی با هم دارند؟

واریس پا یکی از بیماری هایی است که به دلیل مشکلی که در دیواره سیاهرگ ها و دریچه های انتقال خون آن ها به وجود می آید، ایجاد می شود. این نارسایی و ضعف باعث می شود تا برگشت خون از سمت پاها به قلب به درستی انجام نشود و بنابراین خون در سیاهرگ ها تجمع کند و باعث التهاب و تورم آن ها و ایجاد واریس شود.

از سوی دیگر، چاقی که مشکل و نگرانی بسیاری از افراد در جوامع امروزی به حساب می آید؛ به عنوان افزایش بیش از حد چربی بدن تعریف می شود و با شاخص (BMI) یا شاخص توده بدنی محاسبه می شود.

BMI با تقسیم وزن به کیلوگرم بر مربع قد به متر به دست می آید. اگر حاصل بالاتر از ۳۰ باشد به عنوان چاقی تعریف می شود.

امروزه چاقی و واریس دو مشکل شایع هستند که می توانند ارتباط تنگاتنگی با هم داشته باشند. در واقع چاقی یک عامل خطر برای ایجاد یا تشدید واریس به حساب می آید. یک کلینیک تخصصی واریس واقع در سیدنی استرالیا در مقاله ای تحت عنوان اثر وزن بر واریس تاثیر اضافه وزن و چاقی را به ویژه در زنان در تشکیل واریس عاملی کمک کننده می داند. بنابراین شناخت ارتباط میان این دو عامل می تواند در پیشگیری و یا درمان واریس کمک کننده باشد.

تاثیر چاقی بر واریس پا

سیستم گردش خون وریدی نقش مهمی در برگشت خون از سمت اندام های بدن به قلب دارد. دریچه هایی که در رگ ها قرار گرفته اند از برگشت خون به عقب جلوگیری می کنند. عوامل متعددی می توانند باعث ضعف رگ ها و این دریچه ها شوند که یکی از آن ها افزایش وزن و چاقی می باشد.

چاقی سبب افزایش مقدار و حجم خون و همچنین فشار بیشتر روی رگ های پا می شود و بنابراین برگشت خون و تجمع آن در عروق اتفاق می افتد. همچنین از آن جا که اضافه وزن اغلب با التهاب و ورم بدن همراه است، به رگ ها آسیب رسانده و می تواند احتمال ابتلا به واریس را افزایش دهد.

مکانیسم ارتباط بین چاقی و واریس عبارتند از:

• افزایش فشار و حجم خون در رگ های پا به دریچه های وریدی فشار وارد می کند و عملکرد آن ها را با مشکل مواجه می کند.
• التهاب و ورم مزمن ناشی از اضافه وزن به دیواره رگ ها آسیب رسانده و سبب ضعیف شدن آن ها می شود.
• کاهش فعالیت بدنی در افرادی که اضافه وزن دارند، پمپاژ عضلات ساق پا و بازگشت خون به قلب را کاهش می دهد.
• تغییرات هورمونی ناشی از چاقی در نفوذپذیری رگ ها و حالت تعادل مایعات بدن اختلال ایجاد می کند.

تاثیر چاقی بر انواع واریس پا

اگر انواع واریس های پا را به واریس های سطحی، عمقی و شبکه ای تقسیم کنیم تاثیری که چاقی می تواند روی هر کدام از آن ها داشته باشد به این ترتیب است:

• واریس های سطحی

افزایش وزن به رگ های سطحی پا که در نزدیکی پوست و قابل مشاهده هستند، فشار وارد می کند و در نتیجه واریس های سطحی تشدید می شوند.

• واریس های عمقی

چاقی واریس هایی که عمقی تر هستند و زیر بافت ماهیچه ها قرار گرفته اند را هم تحت تاثیر قرار می دهد و سبب پیشرفت و جدی تر شدن عوارض آن ها مانند لخته شدن خون می شود.

• واریس های شبکه ای

اضافه وزن می تواند شدت و تعداد رگ های واریسی زیر پوستی متورمی که به صورت شبکه ای گسترش می یابند را افزایش دهد.

پیشگیری و درمان واریس پا در افراد چاق

با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و انجام برخی راهکارها می توان به طور موثری از واریس پیشگیری نمود و علائم آن را بهبود بخشید. عمل به موارد زیر به بهبود گردش خون در رگ ها و کاهش التهاب و فشار روی رگ ها به دلیل چاقی کمک خواهد کرد:

• کاهش وزن

اصلی ترین و مهم ترین راه کنترل واریس در افراد چاق، کاهش وزن است. حتی کمی کاهش وزن هم می تواند فشار روی رگ های پا را کاهش دهد و علائم واریس را کمتر کند. پس حتما اگر اضافه وزن دارید در مورد کم کردن وزن خود به طور جدی و از طریق روش های درست اقدام کنید. زیرا برخی از روش هایی که امروزه برای کاهش سریع وزن وجود دارند؛ مانند اسلیو معده می توانند احتمال خطر واریس پا را افزایش دهند.

• ورزش و فعالیت روزانه

ورزش عضلات پا را تقویت می کند و به این ترتیب پمپاژ خون وریدی بهتر انجام می شود و در نتیجه تورم و التهاب رگ ها ناشی از تجمع خون کاهش پیدا می کند. ورزش ها و فعالیت هایی مثل پیاده روی، شنا و به طور کلی ورزش های مفید برای واریس پا بسیار موثر هستند.

• رژیم غذایی سالم

مصرف سبزیجات، میوه ها، غلات و پروتئین های کم چرب علاوه بر این که به کاهش وزن شما کمک می کند سبب کاهش و بهبود علائم واریس نیز خواهد شد. خواندن مقاله بهترین رژیم غذایی برای درمان واریس پا در این زمینه به شما کمک و یک برنامه غذایی هفتگی مناسب نیز ارائه خواهد کرد.

• اجتناب از ایستادن مدت

ایستادن طولانی مدت به خصوص اگر روزانه و به صورت مکرر باشد فشار زیادی به عروق پا وارد می کند. سعی کنید هر نیم ساعت یک بار بنشینید و یا در صورت امکان پاهای خود را به مدت چند دقیقه بالاتر از سطح قلب نگه دارید.

• بالا نگهداشتن پاها

در طول روز هر زمان که فرصت استراحت داشتید چند بار پاهای خود را بالاتر از سطح قلب با کمک دیوار یا یک تکیه گاه به مدت چند دقیقه نگه دارید.

• استفاده از جوراب واریس

جوراب واریس با ایجاد فشار متناسب روی پاها، به کاهش التهاب و تورم و بهبود گردش خون در رگ ها کمک می کند. بهتر است قبل از استفاده به خصوص اگر مبتلا به واریس شدید و مزمن هستید با پزشک متخصص واریس مشورت کنید.

• نپوشیدن لباس های تنگ

لباس های تنگ به خصوص جوراب شلواری یا شلوارهای تنگ جریان خون در پاها را مختل و محدود می کنند بنابراین لباس های راحت و گشاد بپوشید.

• استفاده از دارو

استفاده از داروهای کاهش دهنده تورم با تجویز پزشک می تواند در کاهش علائم به شما کمک کند.

اگر با وجود تغییر سبک زندگی یا انجام راهکارها علائم واریس بهتر نشدند و یا شدت پیدا کردند حتما به یک متخصص واریس مراجعه کنید؛ خصوصا اگر چاقی شما همراه با بیماری های دیگری مانند دیابت باشد. زیرا برخی بیماری ها مانند دیابت هم می توانند با واریس ارتباط داشته باشند و خطرات و عوارض آن را تشدید کنند. برای اطلاع بیشتر در این زمینه مطالعه مقاله ارتباط واریس و دیابت را به شما پیشنهاد می کنیم.

سوالات متداول

۱- آیا کاهش وزن روی واریس تاثیر دارد؟

بله. کم کردن هر مقدار وزن فشار روی رگ ها را کاهش می دهد و باعث افزایش کارایی جریان خون در رگ ها می شود.

۲- چاقی می تواند باعث شدیدتر شدن واریس شود؟

بله. اضافه وزن، فشار به رگ ها را بیشتر می کند و در نتیجه می تواند باعث پیشرفت و گسترش واریس به خصوص در پاها شود.

۳- آیا افراد لاغر به واریس مبتلا نمی شوند؟

هر شخصی با هر وزنی می تواند مبتلا به واریس و مشکلات سیاهرگی شود اما اگر اضافه وزن داشته باشید احتمال و خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری وجود خواهد داشت.

۴- آیا رگ های واریسی بعد از کاهش وزن از بین خواهند رفت؟

کاهش وزن می تواند در پیشگیری و بهبود علائم واریس مفید باشد اما اگر مبتلا به واریس مزمن و شدید هستید، علاوه بر کاهش وزن برای از بین بردن رگ های واریسی نیازمند درمان پزشکی نیز می باشید.

۵- آیا چاقی می تواند علائم واریس را پنهان کند؟

بعضی اوقات به دلیل وجود چاقی و مقدار زیاد چربی بدن، ممکن است رگ های واریسی و تورم ناشی از آن که با داشتن وزنی سالم تر متوجه آن می شدید، پنهان باشد.