انواع واریس پا با عکس بیماران+دلایل و درمان

اکثر افراد فکر می کنند واریس پا فقط به صورت رگ های برآمده و پیچ خورده ای است که از زیر پوست ظاهر می شوند و از انواع آن شناختی ندارند. اما این بیماری سیاهرگی، می تواند با توجه به محل قرارگیری رگ های واریسی، اندازه و نوع رگ و سایر عوامل، طبقه بندی شود و انواع مختلفی داشته باشد.

حالا شناخت انواع آن چه فایده ای دارد؟ مسلما در انتخاب بهترین درمان مفید خواهد بود.

واریس پا چگونه به وجود می آید؟

این که واریس پا از کجا سر و کله اش پیدا می شود را باید از سلامت و کارایی عروق و سیاهرگ ها بررسی کنیم. خونی که از سیاهرگ های پا به سمت قلب حرکت می کند، مسیر پر پیچ و خمی دارد و دیواره سیاهرگ ها و دریچه هایی که در آن ها هستند در این زمینه نقش مهمی دارند. خون باید به صورت کامل به سمت قلب پمپاژ شود و در خلاف جهت جاذبه زمین حرکت کند؛ مانند آبی که در یک نی به سمت بالا کشیده می شود.

سیاهرگ ها و دریچه های کنترل جریان خون واقع در آن ها که به لانه کبوتری معروف هستند، باید خون را پمپاژ کنند و از برگشت خون به عقب و تجمع آن جلوگیری کنند. اگر به هر دلیلی نقصی در این مورد به وجود بیاید، خونی که رفلاکس پیدا می کند یا در رگ ها باقی می ماند باعث فشار به دیواره آن ها و سبب التهاب و تورم می شود.

پس وقتی سیاهرگ های شما نتوانند وظیفه خون رسانی به قلب را به طور کامل و خوب انجام دهند در این صورت شما احتمال ابتلا به واریس را خواهید داشت.

انواع واریس پا

واریس پا را می توان از نظر شدت علائم، اندازه و نوع رگ ها، محل قرارگیری و پاسخ به درمان می توان طبقه بندی کرد. مشخص کردن دسته بندی برای تعیین نوع و روش درمان ضروری است.

انواع واریس پا بر اساس شدت علائم و عوارض

شدت علائم و عوارض با توجه به نوع و پیشرفت واریس می تواند متفاوت باشد:

• واریس خفیف

این نوع واریس معمولا به صورت واریس عنکبوتی یا مشبک (رتیکولار) ظاهر می شود و بیشتر از نظر ظاهری و زیبایی مشکل ایجاد می کند و با علائم خفیفی مانند:

- خارش خفیف

- احساس سنگینی در پاها

همراه است و بعضی از بیماران ممکن است حتی متوجه مشکل نشوند. درمان این نوع واریس بیشتر حالت پیشگیرانه دارد. تغییر سبک زندگی (ورزش، کنترل وزن، اجتناب از ایستادن و نشستن طولانی مدت)، استفاده از جوراب واریس و اسکلروتراپی از جمله درمان هایی هستند که در این نوع واریس توصیه می شوند.

• واریس متوسط

در واریس متوسط علائم به این صورت ظاهر می شوند:

- رگ های برجسته

- تورم در پاها به خصوص در ناحیه مچ پا

- درد ضربان دار و مبهم

- گرفتگی شبانه عضلات پا

- احساس سوزش یا گرما در اطراف رگ های واریسی

- احساس خستگی و سنگینی در پاها بعد از ایستادن طولانی مدت

استفاده از جوراب واریس، دارو درمانی، لیزر درمانی و فلبکتومی از جمله درمان هایی هستند که در واریس متوسط مورد استفاده قرار می گیرند.

• واریس شدید

در این نوع واریس علائم و نشانه های ظاهری و بالینی، شدت بیشتری دارند:

- درد مداوم و شدید پا

- تورم دائمی و التهاب رگ ها

- زخم و خونریزی از رگ ها

- تغییر رنگ پوست و قهوه ای شدن مچ پا

- ضخیم و حالت چرمی شدن پوست

درمانی که برای واریس شدید در نظر گرفته می شود، با توجه به تشخیص پزشک مشخص و صورت می گیرد و ممکن است نیاز به آنتی بیوتیک، پانسمان تخصصی یا جراحی باشد.

• واریس اورژانسی یا بحرانی

وقتی واریس شدید و مزمن شود می تواند سلامتی را تهدید کند و نشانه های غیرقابل تحمل تری را ایجاد کند:

- درد غیر قابل تحمل

- ترشح چرکی از زخم ها

- مشکل در انجام فعالیت ها

- تب و لرز

- زخم های فعال وریدی

- عفونت و تخریب بافت پوست

- تشکیل لخته خون

- خطر آمبولی ریه

در این شرایط درمان ضرورت و فوریت پیدا می کند و باید هر چه زودتر توسط متخصص واریس مورد بررسی و معاینه قرار بگیرید. در واریس بحرانی نیاز به بستری شدن و درمان همه جانبه است.

انواع واریس پا بر اساس اندازه، نوع و شکل رگ ها

انواع واریس پا را با توجه به قطر رگ های واریسی و شکل آن ها به ترتیب زیر می توان مشخص کرد:

•  واریس عنکبوتی

- قطر و اندازه رگ ها ۱ میلی متر

- نزدیک به سطح پوست

- رنگ قرمز و بنفش

- معمولا بدون علامت و درد

- شدت خطر کم

- درمان به صورت اسکلروتراپی و لیزر سطحی

• واریس مشبک (رتیکولار)

- قطر و اندازه رگ ها ۱ تا ۳ میلی متر

- برجسته تر از واریس عنکبوتی در زیر پوست

- رنگ آبی و سبز

- خارش و سوزش

- شدت خطر متوسط

- درمان به صورت اسکلروتراپی

• واریس طنابی

- قطر و و اندازه رگ ها بیشتر از ۳ میلی متر

- رگ های برجسته، ملتهب و پیچ خورده 

- همراه با درد و تورم

- شدت خطر بالا

- درمان به صورت لیزر درون وریدی یا جراحی

• نارسایی وریدی

- همراه با زخم و خونریزی

- تغییرات پوستی

- عفونت

- تشکیل لخته خون

- خطر آمبولی ریه

- شدت خطر بسیار بالا

- درمان به صورت ترکیبی و طبق تشخیص پزشک

انواع واریس پا بر اساس محل قرارگیری

محل ظاهر شدن رگ های واریسی از نظر اطلاعات مهمی که در مورد چگونگی ایجاد، شدت علائم و حتی روش درمان به متخصص می دهند، می تواند مفید باشد.

• واریس مچ پا و پشت پا

این نوع واریس اغلب اوقات به صورت رگ های عنکبوتی یا مشبک (رتیکولار) نمایان می شود و شبکه عروقی و شاخه های سطحی پا را درگیر می کند. البته در صورت پیشرفت علائم ممکن است زخم وریدی در ناحیه داخلی مچ پا هم ایجاد شود. از آن جا که پوست این قسمت از پا نازک است، بنابراین در صورت ایجاد زخم می تواند نسبت به درمان و بهبودی مقاوم باشد. اسکلروتراپی و استفاده از جوراب واریس از جمله روش های درمان هستند و بهتر است برای پیشگیری از علائم از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید و کفش مناسب بپوشید.

• واریس ساق پا

یکی از بیشترین قسمت های پا که ممکن است درگیر واریس شود، ساق پا می باشد. وریدهایی که در پشت و ناحیه داخلی ساق پا قرار گرفته اند در صورت ابتلا، به صورت رگ های پیچ خورده و برجسته نمایان می شوند که می توانند با درد هنگام ایستادن طولانی مدت و تورم و التهاب شدید همراه باشند. لیزر یا فلبکتومی از جمله درمان هایی است که ممکن است توسط پزشک برای واریس ساق پا پیشنهاد شود.

• واریس ناحیه زانو

واریس ناحیه زانو در زنان معمولا بعد از حاملگی یا افزایش وزن دیده می شود. این نوع واریس به صورت رگ های آبی و سبز رنگ اطراف کاسه زانو دیده می شود. نشستن طولانی مدت مانند مشاغل رانندگی یا پشت میزنشینی باعث پیشرفت بیماری می شوند. ورزش و انجام فعالیت هایی که سبب تقویت عضلات ران می شوند در زمینه جلوگیری از این نوع واریس بسیار مفید می باشد. لیزر و اسکلروتراپی نیز درمان هایی هستند که در این زمینه پیشنهاد می شوند.

• واریس ران

این نوع واریس که به دلیل درگیر شدن بزرگ ترین سیاهرگ بدن یعنی صافن بزرگ در پا اتفاق می افتد؛ به صورت رگ های طویل و پیچ خورده در قسمت داخلی ران دیده می شود. احتمال لخته شدن خون در عروق واریسی در ناحیه ران بیشتر است. واریس ران معمولا با لیزر درون وریدی EVLT یا رادیوفرکانسی یا RF مورد درمان قرار می گیرد.

• واریس کشاله ران تا لگن

اگر چه واریس کشاله ران تا لگن خطرناک است اما کمتر متداول است. در این واریس التهاب و برجستگی رگ ها در کشاله ران اتفاق می افتد و گاهی اوقات ممکن است با نارسایی و درد لگن مرتبط و همراه باشد. 

انواع واریس پا بر اساس پاسخ به درمان

واریس پا را می توان با توجه به تاثیر و نتیجه ای که نسبت به درمان نشان می دهد نیز طبقه بندی کرد:

• واریس مقاوم

هنگامی که این بیماری بعد از دو بار درمان، عود و بازگشت داشته باشد از نوع واریس مقاوم است.

• واریس پیش رونده

در صورتی که علائم و نشانه های واریس پا در طی شش ماه شدت پیدا کنند، واریس پیش رونده محسوب می شود.

• واریس خوش خیم

در واریس خوش خیم علائم و نشانه ها در طول زمان ثابت است و تغییری در آن ها ایجاد نمی شود.

دلایل ایجاد واریس پا

واریس پا می تواند علت های مختلفی داشته باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• ژنتیک و عوامل مادرزادی

عوامل و ناهنجاری های ژنتیکی یا بدو تولد در عروق خونی یا دریچه های داخل رگ ها می توانند در تشکیل این بیماری موثر باشند.

• چاقی یا افزایش وزن

افزایش وزن فشار زیادی به رگ ها و عروق وارد می کند و آن ها را مستعد واریسی شدن می کند.

•  بارداری و حاملگی

تغییرات هورمونی و افزایش وزن و فشار شکمی در دوران بارداری می توانند از عوامل زمینه ساز ابتلا به واریس پا باشد.

• ایستادن یا نشستن طولانی مدت

نشستن و به خصوص ایستادن طولانی مدت به دلیل فشار به عروق و اختلالی که در جریان خون ایجاد می کند، خطر واریس پا را افزایش می دهد.

• تغییرات هورمونی

هورمون ها می توانند روی عملکرد رگ ها تاثیر داشته باشند و این عامل به خصوص در زنان که با تغییرات هورمونی بیشتری در دوران حاملگی، پریود یا یائسگی مواجه هستند، عامل مهم تری به حساب می آید.

• افزایش سن

سالمندی و بالا رفتن سن ساختار و کارکرد رگ ها را ضعیف می کند و بنابراین واریس در سالمندان بیشتر اتفاق می افتد.

• وجود لخته خون

وجود یک لخته خون قبلی در رگ ها می تواند سبب ضعیف یا مسدود شدن جریان خون در ورید شده و رگ واریسی کند.

• سبک زندگی نادرست

کم تحرکی و رژیم غذایی نامناسب از جمله عواملی هستند که می توانند در زمینه ابتلا به واریس تاثیرگذار باشند.

انواع درمان واریس پا

در مقایسه با گذشته درمان هایی که امروزه برای واریس پا وجود دارند، پیشرفته تر و راحت تر هستند. به برخی از این درمان ها در بعضی از انواع واریس اشاره کردیم.

• اسکلروتراپی

با تزریق یک ماده شیمیایی به رگ های واریسی آن ها را مسدود و درمان می کنند.

• لیزردرمانی

لیزر سطحی یا درون وریدی از جمله درمان واریس است که امروزه کاربرد وسیعی دارد. بستن و مسدود کردن رگ ها با استفاده از حرارت اشعه لیزر سبب از بین رفتن عروق واریسی می شود.

• فلبکتومی

​​​​​​​فلبکتومی درمانی مشابه جراحی است با این تفاوت که کم تهاجمی تر و بدون خونریزی است و نیازی به بستری شدن و نقاهت طولانی مدت ندارد. در این روش با برش های بسیار کوچک و ابزار مخصوص رگ های معیوب و واریسی را از پا خارج می کنند.

• چسب واریس

​​​​​​​یکی از درمان های جدید و پیشرفته است که با قرار دادن یک چسب مخصوص درون رگ واریسی آن را می بندند و از بین می برند.

جمع بندی

واریس پا می تواند بر اساس اندازه و شکل رگ ها، محل درگیر شده، شدت علائم و جواب دهی به درمان، انواع مختلفی داشته باشد. شناخت و تشخیص انواع واریس در انتخاب درمان موثر و کمک کننده خواهد بود. ژنتیک، چاقی، سالمندی، ایستادن یا نشستن طولانی مدت، بارداری، تغییرات هورمونی، وجود لخته خون و سبک زندگی نادرست از جمله دلایلی هستند که می توانند این بیماری را ایجاد کنند. درمان هایی که امروزه مورد استفاده قرار می گیرند نسبت به گذشته از مزایای بیشتری مانند کم تهاجمی تر بودن، دوره نقاهت کوتاه مدت و عدم نیاز به بستری برخوردار هستند.

سوالات متداول

۱- چرا واریس ران بیشتر دردناک و خطرناک است؟

همان طور که در مقاله اشاره کردیم در این نوع واریس، سیاهرگ بزرگ بدن یا صافن بزرگ درگیر می باشد و به دلیل این که سیستم اصلی تخلیه خون پا است، درد و احتمال تشکیل لخته و نارسایی وریدی بیشتر می باشد.

۲- آیا جراحی واریس همیشه لازم است؟

خیر، همان طور که گفتیم امروزه درمان های متنوع و پیشرفته تری وجود دارند و پزشک متناسب با نوع و شدت واریس و همچنین شرایط بیمار نوع درمان را انتخاب می کند.

۳- برای تشخیص نوع واریس تنها معاینه توسط پزشک کافی است؟

در بیشتر موارد متخصص واریس جهت تشخیص دقیق تر علاوه بر معاینه بالینی و فیزیکی بیمار از ابزارهای تشخیص پزشکی مانند سونوگرافی داپلر که متداول ترین روش تشخیص است، استفاده می کند.