ارتباط واریس و دیابت: عوامل خطر و عوارض

دیابت و واریس بیماری هایی هستند که می توانند با هم ارتباط داشته باشند. در واریس به علت نقصی که در دیواره رگ ها و دریچه های آن اتفاق می افتد، باعث جمع شدن خون در سیاهرگ ها می شود. به همین دلیل رگ ها به خصوص در پاها متورم و پیچ خورده می شوند و می توانند مشکلاتی مثل درد، خستگی، خونریزی، عفونت و در موارد شدیدتر آمبولی ریه ایجاد کنند.

دیابت اما یک بیماری مزمن است که تنظیم قند خون در بدن به درستی انجام نمی شود. بررسی ارتباط این دو بیماری، عوامل، عوارض، روش های پیشگیری و درمان از جمله مواردی هستند که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهیم داد.

دیابت

در افراد مبتلا به دیابت بدن قادر نیست تا قند خون را به درستی تنظیم و کنترل کند. این بیماری عموما به دو نوع تقسیم می شود:

• دیابت نوع ۱

وقتی انسولین کافی در بدن تولید نمی شود این نوع دیابت اتفاق می افتد.

• دیابت نوع ۲

در این نوع دیابت بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود که البته عموما انسولین کافی هم تولید نمی شود.

لازم به ذکر است که دیابت بارداری، پیش دیابت و دیابت بی مزه نیز از انواع دیابت به حساب می آیند.

واریس

درون رگ ها دریچه هایی به نام دریچه لانه کبوتری وجود دارند که هنگامی که خون از اندام ها به سمت قلب حرکت می کنند از برگشت آن به عقب جلوگیری می کنند. وقتی این دریچه ها یا دیواره رگ ها به دلایلی مانند نقص مادرزادی یا فشار به درستی کار نکنند، بنابراین خون به جای حرکت به سمت قلب در رگ ها جمع می شود. جمع و لخته شدن خون باعث التهاب و بزرگ شدن رگ و در نهایت واریس می گردد.

اگر می خواهید در مورد این بیماری بیشتر بدانید خواندن مقاله واریس چیست؟ را به شما پیشنهاد می کنیم.

ارتباط واریس و دیابت

افراد مبتلا به دیابت به این دلایل بیشتر در معرض خطر ابتلا به واریس هستند:

• التهاب مزمن

دیابت عموما باعث التهاب مزمن در بدن می شود. این التهاب به دیواره رگ ها آسیب می زند و نفوذپذیری آن ها را افزایش می دهد. در نتیجه پروتئین و مایعات از آن خارج و اطراف بافت ها جمع می شوند. این موضوع رگ ها را مستعد واریسی شدن خواهد کرد.

• آسیب عروقی

دیابت می تواند به رگ های خونی صدمه بزند و جریان خون در رگ های پا را کاهش دهد. این کم شدن جریان خون به ایجاد یا شدت واریس کمک خواهدکرد.

• آسیب عصبی یا نوروپاتی

افزایش قند خون به مدت طولانی مدت می تواند باعث آسیب به اعصاب خصوصا در دست و پاها شود. این آسیب باعث می شود تا حس در دست و پاها کاهش پیدا کند و فرد متوجه زخم ها نشود. بنابراین اگر این زخم ها عفونی شوند می توانند به رگ ها صدمه وارد کنند و باعث ایجاد یا تشدید واریس شوند.

علاوه بر این پاها با انقباض و انبساط عضلات خود باعث حرکت خون به قلب می شوند و این آسیب عصبی در عملکرد این پمپ عضلانی هم اختلال ایجاد می کند و خطر جمع شدن خون در رگ ها که یکی از عوامل زمینه ساز واریس است؛ افزایش پیدا خواهد کرد.

• تغییرات بدنی همبند

بافت همبند باعث اتصال و محافظت از اندام ها و سلول های مختلف بدن می شود. این بافت به رگ ها قابلیت ارتجاعی داده و از آن ها حمایت می کند. بیماری دیابت باعث تغییراتی در این بافت می شود که سبب ضعیف شدن دیواره رگ ها و قابلیت ارتجاعی آن ها شده و در نتیجه رگ ها مستعد گشاد و واریسی شدن می شوند.

• تغییرات هورمونی

یکی از عوارض احتمالی دیابت تغییرات هورمونی است. هورمون ها می توانند باعث تغییر در جریان و فشار خون شوند و احتمال واریسی شدن رگ ها را بالا ببرند.

عوامل خطر ابتلا به واریس در افراد دیابتی

اگر افرادی که مبتلا به دیابت هستند، فاکتورها و عوامل خطر زیر را هم داشته باشند، در این صورت احتمال ابتلا به واریس در آن ها بیشتر خواهد بود:

• چاقی

وزن زیاد و چاقی به رگ های پا فشار زیادی وارد می کند و احتمال واریسی شدن آن ها را افزایش می دهد.

• سابقه خانوادگی و ژنتیک

اگر فردی در خانواده یا افراد نزدیک مبتلا به واریس باشد برای فرد دیابتی خطر بیشتری ایجاد خواهد کرد.

• سن

افراد مسن و سالمندی که مبتلا به دیابت هستند باید بیشتر نگران احتمال ابتلا و یا شدت یافتن واریس باشند.

• جنسیت

خطر واریس در زنان به دلیل تغییرات هورمونی، حاملگی و یائسگی بیشتر از مردان است.

• نشستن یا ایستادن طولانی مدت

داشتن مشاغل یا فعالیت هایی که نیاز به نشستن یا ایستادن طولانی مدت دارند، به دلیل تجمع خون در پاها برای یک فرد دیابتی خطرآفرین خواهد بود.

• رژیم غذایی نامناسب

افراد دیابتی علاوه بر این که باید نگدان مصرف قند خود باشند، بهتر است در مورد مصرف غذاهایی هم که ممکن است زمینه ساز واریس شوند هم محتاط باشند.

مصرف نمک زیاد، مواد غذایی حاوی چربی و کلسترول بالا، ننوشیدن آب و مایعات کافی و نخوردن سبزیجات و میوه به اندازه کافی در طول روز؛ رژیم غذایی مناسبی برای افراد دیابتی نمی باشد.

• عدم تحرک کافی

نداشتن فعالیت کافی و ورزش منظم در طول روز نه تنها خطر بیماری دیابت را بیشتر خواهد کرد بلکه عامل ایجاد بیماری های دیگری مانند واریس هم خواهد بود.

عوارض واریس در افراد دیابتی

ابتلا و شدت یافتن واریس در مبتلایان به دیابت عوارض زیر را به همراه خواهد داشت:

• نارسایی وریدی مزمن

واریس باعث می شود خون از پاها به سمت قلب، به طور کامل برنگردد و خون باقی مانده و لخته شده به مرور باعث تورم، درد و تغییر رنگ پوست می شود.

• زخم های دیابتی

​​​​​​​از آن جا که واریس سبب کاهش جریان خون می شود بنابراین امکان ایجاد زخم های دیابتی هم بیشتر می شود.

• عفونت

​​​​​​​همان طور که در بخش های قبلی اشاره کردیم به دلیل آسیب عصبی ممکن است زخم های ایجاد شده نتوانند به سرعت بهبود پیدا کنند و به عفونت های جدی و خطرناک منجر شود.

• ترومبوز یا آمبولی ریه

​​​​​​​لخته های خونی که در رگ های عمقی پا به دلیل واریس تشکیل شده اند، می توانند به سمت ریه حرکت کنند و احتمال آمبولی ریه را افزایش دهند که خطرآفرین و مرگ آور می باشد.

بنابراین با توجه به عوارض و مشکلاتی که گفته شد، درمان واریس در افراد دیابتی اهمیت زیادی دارد.

​​​​​​​

پیشگیری و درمان واریس در افراد دیابتی

این که چه روش درمان واریسی برای افراد مبتلا به دیابت انتخاب شود به تشخیص پزشک و عومل مختلفی مانند شدت بیماری، کنترل قندخون، زخم های دیابتی و سابقه پزشکی بستگی دارد.

به طور کلی به دو نوع درمان می توان اشاره کرد:

• درمان های پیشگیرانه واریس

​​​​​​​راهکارهای زیر به خصوص برای کسانی که قصد پیشگیری از واریس را دارند و یا واریس آن ها خفیف و جزئی است می تواند مفید باشد:

- پوشیدن جوراب واریس

این نوع جوراب ها گردش و جریان خون را بهبود می بخشند و به کاهش التهاب و تورم رگ ها کمک می کنند. بهتر است با تجویز پزشک از این نوع جوراب ها استفاده کنید. برای آشنایی بیشتر یا این جوراب ها و چگونگی استفاده از آن ها خواندن این مقاله به شما توصیه می گردد.

- کنترل وزن

هر چه وزن شما کاهش پیدا کند فشار روی رگ های پا هم کمتر خواهد شد و در پیشگیری و جلوگیری از شدت علائم واریس تاثیرگذار خواهد بود.

- ورزش منظم

داشتن فعالیت و ورزش های مناسب واریس مانند پیاده روی و شنا برای افراد دیابتی مفید خواهد بود.

- رژیم غذایی مناسب

نوشیدن آب کافی، مصرف کم نمک و غذاهای حاوی کلسترول و چربی بالا، خوردن میوه و سبزیجات تازه مثل پرتقال، کیوی، اسفناج، کلم بروکلی، انواع توت ها، آجیل و مغزها بسیار مفید می باشد.

- مراقبت از پوست پا

بررسی منظم پوست پا و پیگیری هر نوع زخم یا عفونت در افراد دیابتی ضروری به نظر می رسد. استفاده از روغن یا پماد برای جلوگیری از خشکی و جهت مرطوب نگه داشتن پوست کمک کننده خواهد بود.

• درمان های پزشکی و مداخله ای واریس

امروزه برای درمان واریس روش های ​​​​​​​پیشرفته و راحت تری نسبت به گذشته وجود دارد. برخی از این درمان ها که می شود برای افراد مبتلا به دیابت با توجه به تشحیص پزشک و نوع و شدت واریس به کار برد عبارتند از:

- لیزر درمانی

در این روش از لیزر و اشعه به صورت سطحی یا عمقی برای بستن رگ های واریس استفاده می شود.

- اسکلروتراپی

در اسکلروتراپی که به خصوص در مورد درمان واریس های عنکبوتی کاربرد زیادی دارد، یک ماده شیمیایی به داخل رگ های واریسی تزریق و باعث بسته شدن رگ ها می شود.

- رادیو فرکوئنسی یا RF

مشابه درمان با لیزر می باشد با این تفاوت که از امواج رادیویی به جای اشعه برای بستن رگ ها استفاده می شود.

- جراحی

اگر درمان های غیرتهاجمی و غیرجراحی موثر نباشند و یا در مواردی که پزشک تشخیص می دهد، از جراحی برای برداشتن رگ های واریسی استفاده می شود.

​​​​​​​سوالات متداول

۱- آیا همه افراد دیابتی به واریس مبتلا می شوند؟

خیر. اما اگر زمینه های ارثی یا محیطی این بیماری را داشته باشند خطر ابتلا به واریس در آن ها به دلیل اختلالی که بیماری دیابت عموما در رگ ها ایجاد می کند بیشتر از سایر افراد خواهد بود.

۲- آیا واریس پا تنها مشکلی است که ممکن است در پاهای افراد مبتلا به دیابت ایجاد شود؟

خیر. زخم پا، عفونت و گانگرن یا قانقاریا نیز از جمله مشکلاتی هستند که عوارض دیابت به شمار می آیند.

۳- آیا واریس قابل پیشگیری و درمان است؟

بله. با راهکارها و درمان هایی که عنوان کردیم این امر به راحتی امکان پذیر است.​​​​​​​

۴- چه زمانی باید به پزشک واریس مراجعه کرد؟

اگر دیابتی هستید و علائمی مانند درد، خستگی، تورم و رگ های برجسته و پیچ خورده در پای خود دارید باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.